Đây được xem là một thỏa thuận nhằm tăng cường quan hệ giữa Mỹ với các nền kinh tế đang nổi lên ở châu Á.
Báo Wall Street Journal trích lời các quan chức Mỹ cho biết Mỹ sẽ bán công nghệ và nhiên liệu hạt nhân cho Việt Nam để phục vụ cho nhà máy điện hạt nhân mà Việt Nam đang có kế hoạch xây dựng.
Báo này cũng cho biết ban đầu Việt Nam dự tính sẽ mua nhiên liệu hạt nhân từ những nhà cung cấp quốc tế. Tuy nhiên, theo thỏa thuận, Việt Nam giữ quyền được tự phát triển khả năng hạt nhân trong nước sau này, có thể thông qua làm giàu uranium hoặc tái chế lại nhiên liệu lò phản ứng đã qua sử dụng.
Được biết, việc ký tắt chỉ là bước đầu tiên nên chưa có thông tin cụ thể.
Tin tưởng
Trong khi đó, phi phổ biến hạt nhân là một trong những mục tiêu chính sách then chốt của Tổng thống Obama. Vào năm 2009, ông Obama đã gọi thỏa thuận phi phổ biến hạt nhân với các tiểu vương quốc Arab (UAE) thống nhất là “tiêu chuẩn vàng” cho các thỏa thuận trong tương lai.
Một quan chức cấp cao của chính phủ Mỹ, ủng hộ việc bán nhiên liệu cho Việt Nam, cho biết Việt Nam đã chấp nhận các tiêu chuẩn cao hơn và đưa ra cam kết chính trị không làm giàu uranium. Ngoài ra, theo vị quan chức này, thỏa thuận với Việt Nam cho phép Mỹ kiểm soát bất kỳ vật liệu hay công nghệ hạt nhân nào mà nước này bán cho Việt Nam.
"Chính quyền Obama đã có các cuộc thảo luận với các nghị sỹ về thỏa thuận nói trên và chưa thấy có những quan ngại lớn có khả năng cản trở thỏa thuận phát huy hiệu lực", một quan chức khác của Mỹ ủng hộ.
Vị quan chức này cũng nói rằng, chính quyền Obama có cách nhìn khác nhau về Việt Nam và Iran.
Mỹ đã áp dụng những lệnh trừng phạt cứng rắn đối với Iran về chương trình hạt nhân của nước này, và Tổng thống Obama đã chỉ trích Iran về việc mà ông cho là Tehran liên tục coi thường các tiêu chuẩn quốc tế về phi phổ biến hạt nhân.
Việt Nam trả nhiên liệu hạt nhân làm giàu cao
Việc Việt Nam và Mỹ ký tắt hiệp định về nhiên liệu hạt nhân diễn ra không lâu sau khi Việt Nam trả nhiên liệu hạt nhân cho Nga. Theo đó, vào tháng 7/2013, Việt Nam đã hoàn thành việc đưa 11kg uranium có độ làm giàu cao cuối cùng từ Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt về Nga.
Sự kiện trên cũng thể hiện chính sách nhất quán của Việt Nam là sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình, bảo đảm an toàn, an ninh, đánh dấu cột mốc quan trọng đối với cam kết của Việt Nam thực hiện Tuyên bố chung của Hội nghị thượng đỉnh An ninh hạt nhân lần thứ 2 vào tháng 3/2012 tại Seoul, Hàn Quốc.
Chính vì vậy mà, trên tờ The Straits Times, Giáo sư Carlyle Thayer, một chuyên gia về Việt Nam hiện đang làm việc cho Viện Quốc Phòng Úc cũng nói về niềm tin mà Mỹ dành cho Việt Nam: “Nước Mỹ có vẻ rất nghiêm túc khi quan tâm đến vấn đề an toàn hạt nhân cũng như sự an toàn của phóng xạ nguyên tử.
Nếu Mỹ thỏa thuận lắp đặt lò phản ứng hạt nhân cho Việt Nam có nghĩa là Hoa Kỳ rất tin tưởng vào thiện chí của nước này và việc cung cấp lò phản ứng cũng đòi hỏi việc chuyển giao công nghệ cho nước thụ hưởng".
Ông Mohamed ElBaradei, giám đốc IAEA còn gọi là Cơ Quan Nguyên Tử Năng Quốc Tế của Liên Hiệp Quốc, đã chính thức cho thành lập một bộ phận nghiên cứu về vấn đề này tại Việt Nam.
Việc này cho thấy các bên liên hệ đã tin tưởng Việt Nam như thế nào và những hoạt động cụ thể cũng cho thấy các bên đánh giá cao Việt Nam sẽ tuân thủ những nguyên tắc của tổ chức IAEA.