Xã Hồng Quang, huyện Ứng Hòa (Hà Nội): Dân sống chung với hiểm họa từ nổ mìn

Chung sống với tiếng mìn!

Ngay trong lúc trao đổi với ông Dương Văn Vân, trú tại thôn Hữu Vĩnh, xã Hồng Quang vào buổi trưa ngày 29/8, chúng tôi thỉnh thoảng lại giật thót mình bởi những tiếng nổ kinh hoàng phát ra từ những mỏm núi đá cách đó chừng vài trăm mét. Ông Vân cho biết: "Các anh nghe không quen nên mới giật mình, còn chúng tôi nghe những tiếng nổ này đã hơn hai chục năm, đã quá quen rồi!... ”.

Chúng tôi đến thôn Hữu Vĩnh, xã Hồng Quang, Ứng Hòa (Hà Nội) giáp với thôn Vĩnh Sơn, xã Tân Sơn, Kim Bảng (Hà Nam). Hai bên được ngăn cách tự nhiên bằng dãy núi Hàm Long, dãy núi Cầu Men và sông Đáy. Vì thôn Hữu Vĩnh rất gần mấy núi đá này, mà nơi đây lại có công trường khai thác đá, nên những tiếng mìn lộng óc trên núi đá Hàm Long và Cầu Men (thuộc địa phận Hà Nam) thường xuyên ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống cũng như sinh hoạt của người dân xã Hồng Quang (Hà Nội).

Vết rụng vữa trong nhà bà Nguyễn Thị Hoàn ở xóm 3 thôn Hữu Vĩnh.

Đến nhà ông Lê Công Trí, một cựu binh 68 tuổi, ở xóm 4, thôn Hữu Vĩnh. Chỉ tay lên trần nhà bằng bê tông có rất nhiều vết nứt của mình, ông Trí cho biết: Căn nhà của ông được xây năm 2006, nhưng từ khi có công trường phá đá kia, tiếng nổ và rung động đã làm cho nó đầy những vết nứt chằng chịt, những mảng tường long tróc tứ tung. Hàng ngày, cả gia đình trú ngụ dưới mái nhà “thương tích đầy mình” này mà không khỏi nơm nớp lo sợ trước mối nguy hiểm rình rập, không biết có thể đổ sập lúc nào. Có buổi trưa, cả nhà đang ngồi ăn cơm, thì bát đũa nảy bắn lung tung, sau một tiếng nổ to như “bom tấn” từ dãy Hàm Long gần đó, làm cho cả nhà vô cùng hoảng loạn…

Sang nhà anh Lê Văn Minh ở xóm 4, căn nhà 2 tầng mà vợ chồng anh xây năm 2005 trông khá khang trang, nay bị “tàn phế” gần như hoàn toàn. Những mảng vữa từ trần nhà bong tróc loang lổ, dầm chịu lực đứt gãy, phòng ngủ của vợ chồng anh cũng nứt ngang, nứt dọc. Chị Phương, vợ anh Minh còn cho chúng tôi biết: Có buổi trưa, 3 đứa con nhà chị đang ngủ bỗng thất thần khóc ré lên sau hàng loạt tiếng nổ kinh hoàng. Chị đang tính mùa vụ xong xuôi, vợ chồng sẽ đưa các cháu lên Hà Nội khám bệnh, vì hiện nay, các cháu có biểu hiện khóc quấy dai dẳng do thường xuyên bị giật mình bởi tiếng mìn.

Cùng cảnh trên, gia đình ông Nguyễn Văn Tuấn ở xóm 3 cũng là nạn nhân của những trận “bom tấn”. Tâm sự cùng chúng tôi, bà Nguyễn Thị Hoàn, vợ ông Tuấn giãi bày: “Chồng tôi bị tàn tật, suốt ngày ngồi xe lăn. Hai vợ chồng lấy mấy sào ruộng để nuôi con. Tháng 8 năm 2009, nhờ sự giúp đỡ của làng xã, sự hỗ trợ của các tổ chức từ thiện, vợ chồng tôi đã xây được căn nhà nhỏ làm nơi trú ngụ, nay bị mìn tàn phá, hư hại nứt nẻ, nhìn xót quá!…”. Chúng tôi quan sát, hiện căn nhà của họ đã có biểu hiện xuống cấp, sụt lún, nứt nẻ trơ dầm bê tông, lõi thép. Ông Tuấn cũng cho biết, nơi đây có nhiều hộ khá giả, nhưng không ai dám xây vượt quá 2 tầng, cũng bởi nguy cơ sập nhà luôn hiện hữu.

Được biết, xóm 3 và 4 của thôn Hữu Vĩnh có 750 hộ dân, thì hiện nay, đến trên 90% nhà các hộ này bị nứt nẻ, hư hại, thậm chí có thể sập xuống bất cứ lúc nào, bởi các xóm này khá gần mỏ đá Vĩnh Sơn, nên bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Mìn nổ hàng ngày vẫn đang tiếp tục hủy hoại nhà cửa của họ, song vẫn chưa có sự can thiệp của cơ quan chức năng với các doanh nghiệp khai thác đá.

Mìn nổ ảnh hưởng đến di tích 1.500 năm tuổi

Đó là di tích Lịch sử Văn hóa cấp Quốc gia - Đền Đức Thánh Cả, tọa lạc ngay dưới chân dãy núi Cầu Men, thuộc địa phận thôn Hữu Vĩnh, xã Hồng Quang. Ngôi đền có niên đại trên 1.500 năm tuổi, đã được Nhà nước công nhận Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia từ năm 1991.

Đền Đức Thánh Cả có giá trị lớn về văn hóa lịch sử, văn hóa tâm linh cũng như giá trị kiến trúc. Nơi đây còn lưu giữ 48 đạo sắc phong quí hiếm từ thời Lê đến thời Nguyễn. Đặc biệt, từ năm 1947 đến năm 1953, nơi đây là vùng căn cứ kháng chiến của đồng bằng Bắc bộ. Ủy ban kháng chiến Liên khu III đã đóng ở đây từ 1949 – 1950 để chỉ huy chiến dịch Hà Nam Ninh, đồng thời là điểm quân ta tập kết, xuất quân đánh nhiều trận lớn thắng lợi. Đền Đức Thánh Cả có giá trị lớn về mọi mặt như vậy, song gần 25 năm qua, di tích này thường xuyên là “nạn nhân” của những trận mìn trăm cân cách đó chỉ chừng 200m.

Di tích đền Đức Thánh Cả đang bị đe dọa nghiêm trọng bởi mìn phá đá

Ông Đào Xuân Dy - Trưởng ban Di tích Đền Đức Thánh Cả cho hay: Đã nhiều năm nay, Công ty Cổ phần Vĩnh Sơn (tỉnh Hà Nam) dùng những mồi thuốc nổ hàng trăm cân, nổ mìn phá đá sát ngay sau lưng khu Di tích Đức Thách Cả, làm rung chuyển toàn bộ khu vực Đền và cả những khu vực xung quanh, gây hư hại nhiều bảo vật trong khu vực nội cung cũng như nhiều hạng mục khác trong khuôn viên di tích. Chúng tôi đã nhiều lần làm đơn kêu cứu gửi các cơ quan chức năng, nhưng đến nay vẫn chưa được xem xét, giải quyết và mìn vẫn nổ gây chấn động mạnh, đang hủy hoại nghiêm trọng di tích hàng ngày, hàng giờ…”.

Ông Dy còn cho biết, năm 2005, di tích đã được Nhà nước hỗ trợ tu bổ hết gần 3 tỷ đồng, song đến nay, đâu lại vào đấy. Tiền của Nhà nước lọt thỏm cả vào những vết nứt.

Vì vậy, có cảnh trớ trêu: Mùa hành lễ, phía dưới chân dãy núi Cầu Men, nơi tọa lạc của Đền Đức Thánh Cả, du khách, phật tử thập phương nối đuôi nhau đổ về tham quan, trảy hội rộn ràng, thì ở phía trên (dãy núi Hàm Long, địa phận Hà Nam) cách đó chỉ khoảng 200m, mìn vẫn uỳnh uỳnh nổ. Tiếng đá lăn rùng rùng từ xa nghe cũng thấy rợn người, bụi đá tung mù mịt gây ô nhiễm bầu không khí xung quanh…

Cái khó nhất ở đây là khu di tích lại nằm ở vị trí giáp ranh hai tỉnh nên sự việc liên quan tới cả hai địa phương, không phân rõ được trách nhiệm về ai để có hướng xử lý triệt để. Và cứ như vậy, tình trạng mìn nổ sát di tích, nứt nẻ nhà dân vẫn tái diễn hàng ngày và kéo dài đã 25 năm nay.

Chúng tôi đề nghị cơ quan chức năng và chính quyền địa phương liên quan sớm có ngay biện pháp khắc phục tình trạng trên, để cuộc sống người dân được yên tĩnh và an toàn cho di tích quốc gia 1.500 năm tuổi.