Nâng cao chất lượng ý kiến cộng đồng trong báo cáo đánh giá tác động môi trường

Quang cảnh Tọa đàm (Ảnh: Nhật Anh)

Đa số đại biểu tham dự tọa đàm cho rằng, một trong những khâu quan trọng của việc lập, thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường là tham vấn ý kiến của cộng đồng dân cư tại khu vực dự án. Thế nhưng, hoạt động này còn mang tính hình thức, chưa phát huy được hiệu quả. Thủ tục lập, thẩm định, phê duyệt và bảo đảm thực thi báo cáo đánh giá tác động môi trường đã có quy định đảm bảo cho cộng đồng dân cư quyền được tham gia ý kiến, quyền được lắng nghe ý kiến, đặc biệt, các ý kiến về không đồng ý triển khai dự án hoặc các biện pháp bảo vệ môi trường phải được nêu trong các báo cáo đánh giá tác động môi trường. Thế nhưng, trên thực tiễn việc các chủ dự án tổ chức lấy ý kiến cộng đồng dân cư còn mang tính hình thức, đối phó...


Hiện nay, khâu tham vấn cộng đồng mới chỉ ở trong văn bản dưới luật về đánh giá tác động môi trường mà chưa được luật hóa nên vai trò và sự tham gia của người dân cũng như các tổ chức, cơ quan đoàn thể xã hội chưa được quan tâm triệt để. Mặc dù Nghị định 29/2011/NĐ-CP của Chính phủ Quy định về đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường, cam kết bảo vệ môi trường có quy định việc tổ chức lấy ý kiến của cộng đồng dân cư thông qua hoạt động đối thoại giữa chủ đầu tư và đại diện cộng đồng dân cư, các tổ chức bị ảnh hưởng trực tiếp bởi dự án song hoạt động đối thoại này có được tổ chức hay không phụ thuộc vào việc nhìn nhận “tính cần thiết hay không” của UBND cấp xã.


Các quy định về quy trình, thủ tục cũng như các bước tiến hành công tác tham vấn cộng đồng chưa rõ ràng, chi tiết nên nhiều chủ dự án tiến hành tùy theo cách hiểu của riêng mình, chưa thực hiện tham vấn đầy đủ cộng đồng dân cư mà dự án tác động đến. Điều đáng nói là “tổ chức chịu tác động trực tiếp của dự án” được quy định tại Điều 14 Nghị định 29/2011/NĐ-CP bao gồm những đối tượng (các cơ quan chức năng, người dân và doanh nghiệp) nào cũng chưa minh bạch khiến cho “chủ dự án khó khăn khi thực hiện nghĩa vụ tham vấn và dẫn tới nhiều báo cáo được làm rất hình thức, qua loa.


Việt Nam đã quy định thực hiện đánh giá tác động môi trường đối với một số loại hình dự án phát triển trong Luật Bảo vệ Môi trường từ năm 1993. Đến năm 2005, nội dung tham vấn và công khai thông tin liên quan đến đánh giá tác động môi trường mới được đưa vào Luật Bảo vệ Môi trường sửa đổi. Tuy nhiên, việc tham vấn và công khai thông tin ở Việt Nam hiện vẫn còn nhiều hạn chế...