Luật sư Nguyễn Văn Hậu phân tích sai phạm của Công ty CP Nicotex Thanh Thái

Luật sư Nguyễn Văn Hậu - Phó Chủ tịch Hội Luật gia TPHCM

Điều 7 Luật Bảo vệ môi trường quy định nghiêm cấm hành vi “chôn lấp chất độc, chất phóng xạ, chất thải và chất nguy hại khác không đúng nơi quy định và quy trình kỹ thuật về bảo vệ môi trường”.

Điều 22 Điều lệ quản lý thuốc bảo vệ thực vật được ban hành kèm theo Nghị định số 58/2002/NĐ-CP ngày 03/6/2002 của Chính phủ về ban hành điều lệ bảo vệ thực vật, điều lệ kiểm dịch thực vật và điều lệ quản lý thuốc bảo vệ thực vật quy định việc tiêu hủy thuốc và bao bì thuốc bảo vệ thực vật phải đảm bảo an toàn cho người, môi trường và hệ sinh thái và phải được thực hiện theo quy trình kỹ thuật do Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường ban hành. Việc tiêu hủy thuốc và bao gói đã đựng thuốc bảo vệ thực vật phải đảm bảo mức dư lượng tối đa cho phép trong đất, nước, không khí không được vượt quá mức quy định của Việt Nam, trong trường hợp chưa có mức quy định của Việt Nam thì không được vượt quá mức quy định của tổ chức y tế thế giới (WHO).

Đồng thời, cũng theo quy định tại Điều 22 Điều lệ quản lý thuốc bảo vệ thực vật thì việc tiêu hủy thuốc, bao bì thuốc bảo vệ thực vật được thực hiện theo quy định của pháp luật về quản lý chất thải nguy hại. Về vấn đề xử lý chất thải nguy hại, Điều 73 Bảo vệ môi trường quy định chất thải nguy hại phải được xử lý bằng phương pháp, công nghệ, thiết bị phù hợp với đặc tính hoá học, lý học và sinh học của từng loại chất thải nguy hại để bảo đảm đạt tiêu chuẩn môi trường; trường hợp trong nước không có công nghệ, thiết bị xử lý thì phải lưu giữ theo quy định của pháp luật và hướng dẫn của cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường cho đến khi chất thải được xử lý. Và chỉ những tổ chức, cá nhân được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cấp giấy phép và mã số hoạt động mới được tham gia xử lý chất thải nguy hại.

Tuy nhiên, theo thông tin phản ánh trên báo chí thì Công ty cổ phần Nicotex Thanh Thái đã không tiến hành xử lý tiêu hủy thuốc bảo vệ thực vật theo quy định nêu trên mà lại chôn xuống lòng đất dẫn đến việc thuốc trừ sâu đã ngấm vào lòng đất gây ô nhiễm môi trường xung quanh. Như vậy, hành vi của công ty cổ phần Nicotex Thanh Thái đã vi phạm các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường, đặc biệt là quy định về tiêu hủy thuốc bảo vệ thực vật quy định tại Nghị định 58/2002/NĐ-CP.

Chế tài:

Đối với vi phạm này của Công ty cổ phần Nicotex Thanh Thái sẽ bị xử phạt hành chính theo quy định tại Nghị định 117/2009/NĐ-CP ngày 31/12/2009 về xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Ngoài ra, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cũng cần xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các cá nhân có liên quan đến vụ vi phạm này. Điều 182 Bộ luật hình sự năm 1999 được sửa đổi, bổ sung năm 2009 quy định người nào thải vào không khí, nguồn nước, đất các chất gây ô nhiễm môi trường, phát tán bức xạ, phóng xạ vượt quá quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất thải ở mức độ nghiêm trọng hoặc làm môi trường bị ô nhiễm nghiêm trọng hoặc gây hậu quả nghiêm trọng khác, thì bị phạt tiền từ năm mươi triệu đồng đến năm trăm triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến năm năm. Trường hợp phạm tội làm môi trường bị ô nhiễm đặc biệt nghiêm trọng hoặc gây hậu quả rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng khác thì bị phạt tù từ ba năm đến mười năm

Về trách nhiệm bồi thường thiệt hại:

Điều 130 Luật bảo vệ môi trường quy định thiệt hại do ô nhiễm, suy thoái môi trường bao gồm: 1) Suy giảm chức năng, tính hữu ích của môi trường; 2) Thiệt hại về sức khoẻ, tính mạng của con người, tài sản và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân do hậu quả của việc suy giảm chức năng, tính hữu ích của môi trường gây ra.

Việc xác định thiệt hại do ô nhiễm, suy thoái môi trường về sự suy giảm chức năng, tính hữu ích của môi trường do cơ quan, tổ chức tiến hành độc lập. Ví dụ, trong vụ việc Vedan thì Tổng cục Môi trường đã có các văn bản đề nghị Viện Môi trường và Tài nguyên- Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh phối hợp điều tra, khảo sát và xây dựng “Báo cáo đánh giá tác động môi trường và thiệt hại về kinh tế, môi trường do hành vi gây ô nhiễm của Công ty Vedan và các doanh nghiệp trên lưu vực sông Thị Vải”. Đây là cơ sở để làm căn cứ xử lý hành vi vi phạm và căn cứ để người dân yêu cầu bồi thường thiệt hại do hành vi vi phạm môi trường gây ra.  

Việc xác định thiệt hại về sức khoẻ, tính mạng của con người, tài sản và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân do gây ô nhiễm, suy thoái môi trường được thực hiện theo quy định của pháp luật về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng quy định tại Bộ luật Dân sự 2005 và Nghị quyết 03/2006/NQ-HĐTP ngày 08/07/2006 hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật dân sự năm 2005 về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Ví dụ: Trường hợp xác định thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm thì bao gồm các chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khoẻ và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại; các chi phí thực tế, cần thiết khác cho người bị thiệt hại (nếu có) và các chi phí cho việc lắp chân giả, tay giả, mắt giả, mua xe lăn, xe đẩy, nạng chống và khắc phục thẩm mỹ... để hỗ trợ hoặc thay thế một phần chức năng của cơ thể bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại (nếu có); Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại; Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị.