Khánh Hòa: Rùa da trở lại Bãi Dài đẻ trứng

Vừa qua, tại TP. Nha Trang diễn ra Hội thảo về “Kiểm soát buôn bán và bảo tồn loài rùa biển Việt Nam” do Cơ quan quản lý CITES Việt Nam (CITES là Công ước quốc tế quy định buôn bán cấp quốc tế các loài động thực vật hoang dã nguy cấp) phối hợp với Viện Hải dương học và tổ chức TRAFFIC (Mạng lưới giám sát động thực vật hoang dã) tổ chức. Gần 50 đại biểu đại diện cơ quan quản lý, thực thi, bảo tồn, chi cục khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản các tỉnh có rùa biển và chuyên gia về rùa biển tham dự.

Nên quy hoạch một bãi đẻ cho rùa

Đó là ý kiến chung của các nhà khoa học tham dự hội thảo sau khi khảo sát, tham quan nơi có con rùa da lên đẻ ở Bãi Dài.

Mấy chục năm trở lại đây, các nhà khoa học mới ghi nhận con rùa da  lên đẻ trứng ở Bãi Dài.

Trước đó, khoảng 1 giờ sáng 24-6, ông Nguyễn Ngọc Tân, chủ một quán nhậu ở thôn Thủy Triều, xã Cam Hải Đông phát hiện một con rùa bò lên bờ đẻ 2 ổ trứng ngay trước quán nên báo cơ quan chức năng. Con rùa có chiều dài 2m, sải cánh dài 2,7m, chiều rộng thân 1,25m, chiều rộng tính cả chi trước 2,3m, ước tính trọng lượng khoảng hơn 400kg. Theo ông Chu Thế Cường - chuyên gia nghiên cứu về rùa thuộc Viện Tài nguyên và Môi trường biển - tập quán của rùa là khi sinh ra ở đâu nếu còn sống sót và trưởng thành thì sẽ về lại nơi nó sinh ra để đẻ nếu điều kiện tự nhiên ở đó chưa bị phá hủy. Chính vì bờ biển Bãi Dài còn rất hoang sơ, chưa bị con người tác động nhiều nên rùa da đã chọn nơi đây để sinh nở. Đây là tín hiệu mừng, bởi nếu được bảo tồn tốt, rùa da sẽ quay trở lại và thế hệ con của nó cũng sẽ về lại nơi này. Tuy nhiên, trong quy hoạch của tỉnh Khánh Hòa, khu vực này được ưu tiên phát triển du lịch, vì thế nếu kết hợp được mô hình du lịch thân thiện với môi trường và bảo tồn thì đây chính là nơi duy nhất ở Việt Nam là bãi đẻ của rùa da.

Cùng quan điểm này - Thạc sĩ Lê Xuân Ái - Giám đốc Vườn quốc gia Côn Đảo cho rằng: “Rùa da trở về đẻ ở Bãi Dài là dấu hiệu tốt, cơ quan chức năng và lãnh đạo tỉnh Khánh Hòa cần quan tâm, khoanh vùng biển này lại, giữ vẻ hoang dã để rùa về. Trước đây, Côn Đảo cũng từng phải đặt lên bàn cân giữa phát triển du lịch hiện đại và bảo tồn phát triển du lịch bền vững, chúng tôi đã phải đấu tranh để có được một Côn Đảo như hôm nay. Hàng năm, hàng nghìn lượt du khách quốc tế đến Côn Đảo để xem rùa. Có thể thấy ngay trước mắt, nếu bãi đẻ được giữ tốt, rùa về sinh sản thì Khánh Hòa sẽ tạo được sản phẩm du lịch bền vững và đặc sắc, khác biệt mà cả nước không nơi nào có, đó là tour du lịch xem rùa da sinh sản”.

Nơi con rùa da lên đẻ trứng được ông Nguyễn Ngọc Tân phát hiện.

Ông Nguyễn Như Đào - Chi cục phó Chi cục Khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản tỉnh cho biết, sau khi nhận được tin phát hiện rùa da đẻ trứng, Chi cục đã cử người xuống để cùng các đơn vị, ngư dân thả rùa về biển. Chi cục cũng kết hợp với Viện Nghiên cứu tài nguyên và môi trường biển, Liên minh quốc tế bảo tồn thiên nhiên (IUCN) tổ chức tuyên truyền về việc bảo vệ rùa cho hơn 40 người là các hộ kinh doanh, ngư dân sinh sống gần khu vực Bãi Dài. Đồng thời, thành lập đội tình nguyện bảo vệ rùa gồm 10 tình nguyện viên để thường xuyên tuần tra, bảo vệ rùa.

Rùa biển Việt Nam gần như cạn kiệt

Tham luận của các đại biểu tại hội thảo đều khẳng định rùa biển Việt Nam đang thuộc danh mục nguy cấp và cực kỳ nguy cấp, bởi môi trường sống bị phá hủy nghiêm trọng, bị săn bắt trực tiếp hay vô ý, bị buôn bán bất hợp pháp để chế tác các ra các sản phẩm khác… Theo ông Chu Thế Cường, vùng biển Việt Nam có 5 loài rùa được tìm thấy là: Víc, đồi mồi, quản đồng, rùa biển đầu to, rùa da. Trong đó, đồi mồi suy giảm 90%, rùa da suy giảm 99% (ghi nhận còn 2-3 cá thể ở Quảng Trị, Khánh Hòa), riêng quản đồng không ghi nhận được cá thể nào từ nhiều năm nay. Một thời gian dài, gần 100% rùa cái đẻ trứng trên các bãi biển đều bị săn bắt và tiêu thụ, cả nước hiện còn 9 điểm có rùa lên đẻ trứng. Trước thập kỷ 80 ở thế kỷ trước, số lượng rùa da cái khoảng 500 con, tập trung ở bãi biển miền Trung; đến năm 2000 còn dưới 10 con, từ 2007 - 2012 ghi nhận được 2 con. Và con rùa da mới phát hiện ở Khánh Hòa là trường hợp đặc biệt vì lần đầu tiên Việt Nam ghi nhận việc rùa da đẻ trứng trong mấy chục năm trở lại đây.

Ông Claire Beastall, đại diện tổ chức TRAFFIC cho rằng, châu Á là khu vực nguy hiểm với loài rùa. Sự suy thoái môi trường sống, việc vô tình hay hữu ý bắt rùa cái và lấy trứng của nó đang đe dọa tới các quần thể rùa biển tại Việt Nam. Số liệu thống kê những năm trước đây cho thấy, loài rùa biển ở Việt Nam suy giảm nghiêm trọng, khoảng 4.000 con/năm, số rùa bị đánh bắt vô ý khoảng 1.000 cá thể/năm; hoạt động buôn bán các sản phẩm từ rùa biển đến nay không còn diễn ra quy mô lớn và thường xuyên do số lượng rùa không còn. Từ năm 2002-2008, số lượng các sản phẩm làm từ rùa giảm từ 22.000 xuống còn 5.800 và đặc biệt có sự suy giảm đáng kể cả về số lượng và kích thước của các loài rùa biển trong vùng biển Việt Nam.