Giải bài toán “chất thải ngập đô thị”

Rác thải, ngập nước và ô nhiễm kênh rạch là những thách thức lớn đối với TP.HCM  trong những năm gần đây

Sở Tài nguyên Môi trường TP cho biết, kết quả quan trắc ô nhiễm không khí giao thông, nồng độ bụi được nghiên cứu tại TP.HCM đang dao động ở mức từ 0,38-0,93 mg/m3; 100% giá trị quan trắc bụi tại các tuyến đường giao thông chính không đạt QCVN 05:2009/BTNMT. Chỉ riêng giai đoạn 2005 – 2012, nồng độ bụi có xu hướng giảm tại các trạm quan trắc (Hàng Xanh, Đinh Tiên Hoàng, Điện Biên Phủ, An Sương, Gò Vấp), nhưng đến nay lại có xu hướng phức tạp dần. Theo Sở Tài nguyên Môi trường TP, hoạt động giao thông vận tải là nguyên nhân chủ yếu gây ô nhiễm tiếng ồn trên các tuyến đường trên địa bàn thành phố. Về môi trường nước, các kết quả quan trắc cũng thống kê nồng độ BOD, COD và độ mặn có xu hướng tăng nhanh từ năm 2005 – 2008 và thay đổi mạnh trong giai đoạn gần đây.  

Trước nhiều thách thức mới trong quản lý ô nhiễm môi trường đô thị, từ năm 2000, TP.HCM đã xây dựng và đưa vào hoạt động mạng lưới quan trắc chất lương không khí, nước mặt, nước dưới đất. Bên cạnh đó, TP.HCM cũng tăng cường công tác quản lý và bảo vệ môi trường, di dời các cơ sở sản xuất kinh doanh gây ô nhiễm tại các khu công nghiệp và vùng phụ cận, quản lý chất thải rắn y tế;…phát động phong trào "Toàn dân hành động vì đường phố không rác”; Năm văn minh đô thị và bảo vệ môi trường nước lưu vực sông Đồng Nai, sông Sài Gòn,…

Từ năm 2005, TP.HCM cũng đã ban hành 27 văn bản quy phạm pháp luật về môi trường để điều chỉnh kịp thời các vấn đề bất cập về quản lý môi trường trên thực tế. Tuy nhiên, thành phố nhìn nhận các văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường ở trung ương chưa theo kịp diễn biến ô nhiễm ngày càng phức tạp, đặc biệt là xử phạt hành chính chưa đủ sức răn đe.  

Ông Võ Tuấn Nhân, Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường của Quốc hội đánh giá, một trong những biện pháp nổi bật của TP.HCM trong ứng phó với các thách thức mới của đô thị trong thời gian qua là hoàn thành bước đầu dự án kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè với vốn đầu tư gần 300 triệu USD. Dự án đã góp phần quan trọng chấm dứt được vấn nạn ô nhiễm kéo dài, tạo mỹ quan đô thị. Tuy nhiên, ông Nhân cũng nhìn nhận công nghệ xử lý nước thải ở TP.HCM vẫn còn lạc hậu. Để hạn chế tác động ô nhiễm của các dự án xử lý chất thải tới sinh hoạt của người dân, thời gian qua thành phố đã đóng cửa 4 bãi chôn lấp theo kế hoạch, gồm Đông Thạnh (45 ha), Gò Cát (25 ha), Phước Hiệp 1 (16 ha) và bãi chôn lấp số 1A (9,7 ha). Bù lại, thành phố đã thực hiện quy hoạch và chuyển các bãi chôn lấp và xử lý chất thải sinh hoạt, ra các khu vực ngoại thành, xa khu dân cư. Ngoài ra, theo kế hoạch, đến năm 2015 thành phố sẽ có thêm một dự án đốt rác phát điện khác sẽ đi vào hoạt động.

Bên cạnh đó, thành phố cũng bàn hướng xã hội hóa đấu thầu công tác thu gom vận chuyển rác đô thị. Theo quy hoạch, quận Bình Tân và quận Tân Phú được phép cho thực hiện đấu thầu dịch vụ này, bước đầu tạo nền tảng, cơ sở pháp lý cho việc xã hội hóa công tác quản lý rác ở thành phố.  

Với nhiều giải pháp đa dạng, cho đến nay nhiều chỉ tiêu bảo vệ môi trường của thành phố đã có chiều hướng tích cực, dù diễn biến còn tương đối phức tạp. Theo ông Nguyễn Hữu Tín, Phó chủ tịch UBND TP.HCM, hiện nay 3 vấn đề môi trường đô thị cần phải giải quyết có trọng tâm, trọng điểm, gồm: rác thải, nước thải và ô nhiễm kênh rạch. Đặc biệt, thành phố đã quyết liệt thực hiện di dời các cơ sở sản xuất ô nhiễm ra khỏi khu vực nội thành trong hơn 10 năm qua, với hơn 1.300 cơ sở vùng nội thành (tập trung tại các quận 5, 6, 11) đã được di dời đến các khu công nghiệp. Ông Tín cho biết, đối với một số cơ sở sản xuất gây ô nhiễm tồn tại trong khu vực nội thành sẽ được thành phố lên kế hoạch tiến độ thực hiện di dời cụ thể trong thời gian tới. Ngoài ra, thành phố cũng lên kế hoạch tăng diện tích cây xanh, mặt nước, hạn chế san lấp kênh rạch, sông; tăng diện tích phúc lợi công cộng phục vụ cộng đồng dân cư khi xây dựng các khu đô thị mới và chỉnh trang đô thị.