GDP có thể tổn thất trên 5% do ô nhiễm môi trường

 Tình hình vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường diễn biến ngày càng phức tạp, xảy ra ở nhiều khu vực, ảnh hưởng nghiêm trọng đến phát triển kinh tế-xã hội, đời sống dân sinh. Đó là thực trạng xả thẳng nước thải chưa qua xử lý; khai thác khoáng sản trái phép; mua bán, vận chuyển, nuôi nhốt động vật hoang dã…

Ngân hàng thế giới dự báo, Việt Nam có thể phải chịu tổn thất lên tới 5,5% GDP hàng năm nếu không có các biện pháp ngăn chặn ô nhiễm môi trường hữu hiệu.

Ống khói bức tử bầu không khí.

Hiện cả nước có gần 300 khu công nghiệp với diện tích trên 80.000 ha và gần 880 cụm công nghiệp do địa phương thành lập, quản lý. Tuy nhiên, tỷ lệ các khu công nghiệp có trạm xử lý nước thải tập trung chỉ chiếm 66%, nhiều khu công nghiệp đi vào hoạt động đã lâu, nhưng phớt lờ quy định xây dựng hệ thống xử lý nước thải.

Theo Cục cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường (Bộ Công an), vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường trong lĩnh vực xử lý nước thải của các doanh nghiệp hết sức tinh vi.

Vịn vào lý do chi phí xử lý nước thải cao, các doanh nghiệp đã trốn tránh bằng cách xây dựng hệ thống ống thoát ngầm, lắp đặt máy bơm để xả thải ra môi trường. Họ thường xả thải vào ban đêm, ngày nghỉ, ngày lễ; vận hành không đúng quy trình xử lý; một số doanh nghiệp vận chuyển chất thải nguy hại đổ ở ngay đồng ruộng, ao hồ gần kề.

Trung tá Phạm Văn Minh, Đội trưởng Đội cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường, Công an quận Hoàng Mai, Hà Nội cho biết, các tổ chức cá nhân hoạt động sản xuất nhưng lại không quan tâm đến lĩnh vực môi trường, không bỏ chi phí ra để lắp đặt hệ thống xử lý nước thải. Một số cơ sở có hệ thống nước xả thải nhưng việc vận hành hệ thống đó không thường xuyên, chỉ khi có cơ quan kiểm tra mới hoạt động.

“Nóng” không kém với việc xả thẳng chất thải ra môi trường tại các khu, cụm công nghiệp là tình trạng vi phạm pháp luật trong khai thác khoảng sản. Những điểm nóng có thể nhắc đến là tại khu vực miền Tây Nghệ An, Quảng Nam và Hải Phòng.

Công an tỉnh Nghệ An cho biết, từ đầu năm 2012 đến nay đã triệt phá, xử lý gần 100 vụ khai thác trái phép các loại khoáng sản như cát, vàng, quặng thiếc, chì, kẽm. Thực trạng này diễn ra chủ yếu ở các huyện phía tây của tỉnh như Quế Phong, Tương Dương, Quỳ Châu, Quỳ Hợp.

Trong khi đó, tại Hải Phòng tình trạng khai thác cát cũng đang diễn biến hết sức phức tạp. Cao điểm, có những lúc trên sông Văn Úc, sông Lạch Tray, sông Luộc, sông Thái Bình có hàng chục tàu thuyền hút cát ngày đêm. Đặc biệt, tại các khu vực cửa biển thuộc huyện Cát Hải, quận Đồ Sơn nhiều tàu trọng tải hàng trăm tấn thường xuyên hoạt động hết công suất để tận thu cát.

Thượng tá Nguyễn Đức Đáng, Trưởng phòng cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường, Công an Hải Phòng cho biết, trên sông Văn Úc có những thời điểm có tới hàng chục tàu thuyền hoạt động khai thác cát trái phép cùng lúc. Việc khai thác cát trái phép đã để lại hậu quả hết sức nguy hại: Gây sạt lở đê điều đặc biệt vào mùa mưa lũ, gây mất an toàn giao thông đường thủy, hủy hoại môi trường, đồng thời làm phát sinh một số hành vi vi phạm pháp luật khác như mua bán hóa đơn trái phép nhằm hợp pháp hóa đầu vào khối lượng cát đã khai thác được và kinh doanh trốn thuế.

Nguyên nhân của tình trạng vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường thì có nhiều, nhưng chủ yếu vẫn là do các địa phương ồ ạt cấp phép đầu tư, thiếu chọn lọc và bỏ qua nhiều công đoạn thẩm định dự án, đánh giá tác động môi trường. Trong khi đó công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực môi trường còn lỏng lẻo, thiếu kiểm tra, giám sát; chế tài xử phạt chưa đủ sức răn đe…

Ông Bùi Cách Tuyến, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường đề nghị: Cần có sự liên kết chặt hơn giữa các bên có liên quan, đặc biệt là những bên có vai trò chủ yếu trong việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Đồng thời, xử lý nghiêm các vụ vi phạm. Trong thanh tra, kiểm tra, phát hiện tội phạm về môi trường thì việc liên kết giữa ngành thanh tra của tài nguyên môi trường với cảnh sát môi trường rất là quan trọng, để giải quyết, dần dần giảm thiểu vấn đề này

Theo nhận định của Ngân hàng thế giới, Việt Nam có thể phải chịu tổn thất nặng nề do ô nhiễm môi trường, lên tới 5,5% GDP hàng năm. Đó là chưa kể đến thiệt hại khoảng 700 triệu USD/năm cho việc chăm sóc sức khỏe cộng đồng do ô nhiễm môi trường.

Rõ ràng, nhiệm vụ bảo vệ môi trường, sinh thái, đặc biệt là ngăn chặn, từng bước đẩy lùi tội phạm về khai thác khoáng sản trái phép, xả thẳng nước thải chưa qua xử lý ra môi trường đang trở thành vấn đề cấp bách, cần sự chung tay xử lý của các cơ quan chức năng cùng các địa phương nơi có các doanh nghiệp hoạt động.