Theo chân cảnh sát giải cứu động vật rừng

 Vượn pile, thuộc phụ lục I công ước CITES, nghiêm cấm mua bán vì mục đích thương mại

Kết hợp với Phòng cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường Bình Dương, Chi cục Kiểm lâm Bình Dương cùng với sự hỗ trợ của Viện sinh thái học miền Nam và Hiệp Hội Bảo Tồn Động Vật Hoang Dã (WCS), các chiến sỹ cảnh sát của Cục đã bất ngờ ập vào ba cơ sở trên, khiến các cơ sở nuôi trái trái phép động vật hoang dã (ĐVHD) không kịp trở tay.

Kết quả ban đầu có 29 cá thể sống bị thu giữ tại ba cơ sở nuôi nhốt trái phép, trong đó 11 cá thể là các loài hoang dã bị nghiêm cấm nuôi nhốt, mua bán trái phép theo luật quốc gia và luật quốc tế, có thể bị khởi tố hình sự.

Được trực tiếp cùng tham gia và chuyên án, một cán bộ WCS gửi cho Tin Môi Trường thông tin chi tiết về quá trình trinh sát và đột nhập bất ngờ của các chiến sỹ cảnh sát và kiểm lâm:

Trinh sát - nhập vai

 Vượn đen má hung cái da bọc xương

Ngày 1/7, phòng 3 cục CSMT C49B nhận được tin báo của hai phóng viên báo Tuổi Trẻ về hành vi nuôi nhốt của 3 cơ sở tại Bình Dương, đến 1 giờ chiều đoàn trinh sát đã được tổ chức đến địa bàn.

Con đường đi vào địa điểm này vô cùng khó tìm, nằm sâu trong rẫy cao su. Trong vai là người mua gỗ cao su về làm bột giấy, chúng tôi tiếp xúc với một nhóm người đang cưa cây cao su. Hỏi han về tình hình mua bán gỗ và giá cả, sau một hồi lâu họ cũng tiết lộ về một số loài động vật nuôi trong nhà bà Nguyễn Thị Diệp Hồng và ông Nguyễn Văn Long ở 446 Ấp Cây Sắn, Xã Lai Uyên, Huyện Bến Cát.

Họ cho biết trước đây trang trại nuôi rất nhiều Hươu Nai, Công, và vượn sau này trang trại bán hết hươu nai và chỉ giữ lại Công, Vượn và trĩ đỏ khoang cổ.

Ngay sau đó tôi cùng một trinh sát chạy thẳng xe vào sân nhà, một bày 3 con chó chạy ra sủa inh ỏi, chỉ chực nhảy bổ vào để cắn. May mắn tôi có một chút kinh nghiệm trong nuôi và huấn luyện chó, sau vài động tác làm cho những chú chó cảm thấy không nguy hiểm, chúng liền rút lui.

Bà Hồng từ trong nhà bước ra cho biết trang trại cao su là của bà Vân, Ông Long và bà.Trinh sát vào đề với câu chuyện mua gỗ cao su, trong khi đó tôi nhanh chóng đi ra phía sau nhà qua sát và ghi hình bằng máy quay ẩn.

Có 6 con vượn được nuôi nhốt trong 3 cái lồng lớn, ngay ngoài cùng là con vươn Pile (một loài không có phân bố ở Việt Nam), ngay kế bên là một cặp vượn đen má hung, đi sâu tiếp vào khoảng 15 m là một chuồng lớn với 3 con vượn má hung.

Theo quan sát của tôi con vượn nhỏ trong chuồng này có thể là con của hai con kia; con vượn đực rất hung dữ và con vượn cái có vóc dáng lớn nhưng có rất gầy chỉ có da bọc xương. 

Ngay cạnh đó là một chuồng nuôi nhốt 3 con trĩ đỏ khoang cổ và một con công trống. Tôi giả như ngạc nhiên về những loài họ nuôi và khen chúng đẹp và rủ cán bộ trinh sát ra xem. Tất cả các loài trên đều là các loài quý hiếm nằm trong Sách đỏ hoặc thuộc các nhóm cấm nuôi nhốt, mua bán. Chúng tôi nhanh chóng kết thúc câu chuyện và rút lui êm đẹp với lời hứa quay lại mua cao gỗ cao su.

Trang trại kế bên ở số 49 của ông Trần Văn Lợi, cổng rào khóa kín, không có ai để chúng tôi có thể hỏi chuyện. May mắn thay trong lúc đang bí bách thì chính những chú công trong trại này đã mách nước cho chúng tôi. Những tiếng gáy của con công đực là bằng chứng không thể chối cãi, chúng tôi rút lui và di chuyển đến một điểm nuôi nhốt khác là Quán Cháo Vịt Cu Chì ở thị xã (một quán vịt có tiếng tại Bình Dương).

Một cách ngang nhiên, nhiều loài chim quý hiếm được nuôi công khai ngay trong khuôn viên của nhà hàng vì vậy chúng tôi nhanh chóng xác định được đây đều là các loài quý hiếm là diều hoa Miến Điện, diều núi và cò lạo Ấn Độ.  

 Công tại 49 ấp Cây Sắn, xã Lai Uyên, huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương không có giấy phép. Loài  thuộc nhóm IB nghiêm cấm khai thác.

6 giờ sáng ngày 3/7, đoàn chúng tôi dưới sự điều phối của Ông Nguyễn Văn Thành, phó đội trưởng Phòng 3 thuộc C49B xuất phát tới Phòng cảnh sát môi trường Bình Dương (PC49) để yêu cầu phối hợp. Lúc này họ cũng không hề hay biết về hành động sắp diễn ra. Tiếp đó Chi Cục Kiểm Lâm Bình Dương cũng được yêu cầu phối hợp. Nhận thấy tính chất nghiêm trọng của vụ việc, đồng chí chi cục phó trực tiếp đi phối hợp cùng 3 đồng chí kiểm lâm khác. Xe chúng tôi chay nhanh hết hết mức cho phép để thể đến ngay địa điểm.

Một khó khăn phát sinh là công tác cứu hộ nhưng không được để lộ thông tin. Khác với những chuyên án khác, trong các vụ vi phạm về ĐVHD thì việc cứu hộ các con thú kịp thời góp phần quyết định tới sự sống chết của chúng.Trên đường đi, chúng tôi đã gọi điện cho trung tâm cứu hộ, tuy nhiên họ cho biết quá gấp họ không chuẩn bị kịp, phải ngày hôm sau họ mới lên được. May thay sau đó đồng chí chi cục phó kiểm lâm đã gọi cho sở thú tư nhân Đại Nam yêu cầu giúp đỡ, và được phó tổng giám đốc vườn thú nhận lời.

Đột nhập bất ngờ

Khi đoàn liên ngành 17 người đến Lai Uyên, con đường đất đỏ hiện ra. Đường đi vô cùng xấu, nhưng để đảm bảo tính bí mật, các lái xe chạy nhanh hết sức có thể. Ngồi trên xe, chúng tôi bị dằn xóc liên tục.

Vào tới cổng của trang trại ở số 446 ấp Cây Sắn, chúng tôi tiến thẳng vào sân, đề phòng chủ nhà thả vượn đi để phi tang vật chứng. Tôi thở phào nhẹ nhõm khi những con vượn vẫn còn đó, ở nhà không có ai, chỉ thấy một bà cụ làm thuê, chứng tỏ chuyên án đã đảm bảo được tính bí mật và bất ngờ. Sau khi chủ nhà xuất hiện, mọi thủ tục được lập nhanh chóng dưới sự chứng kiến của địa phương và cơ quan báo chí.

Tuy nhiên ở điểm nuôi nhốt gần đó của Trần Văn Lợi, cánh cửa bị khóa kín và khoảng cách từ cổng vào đến nơi có người làm khoảng 500m. Trinh sát vượt rào vào yêu cầu chủ nhà ra trong trong lúc chúng tôi đợi bên ngoài. 

Trinh sát vượt rào yêu cầu chủ nhà mở cửa 

Tại điểm này các đồng chí công an ghi nhận nhiều sai phạm về quản lý hành chính. Trang trại có giấy phép nhưng đã hết hạn từ 2010 và không gia hạn, không thông báo giảm đàn khi thú chết. Sau khi lập các thủ tục hành chính, đoàn yêu cầu người quản lý giữ nguyên hiện trạng nuôi nhốt để chờ quyết định xử lý.

Cuối cùng chúng tôi xuất hiện tại quán cháo vịt Cu Chì trong sự ngỡ ngàng của chủ quán. Sau một hồi trao đổi, giải thích người chủ quán đồng tình giao nộp những những con chim trong lồng. Thủ tục nhanh chóng được lập, những chú chim được chuyển lồng.

Diều núi tại hàng cháo vịt Cu Chì, 66 Hồ Văn Cống, TX Thủ Dầu Một, một loài nằm trong Sách Đỏ

Đau thay loài thú

12 giờ trưa nhóm hỗ trợ cứu hộ của Đại Nam đã có mặt tại cơ sở bà Hồng – ông Long. Các bác sỹ thú y chuẩn bị các dụng cụ để gây mê và vận chuyển. Chú vượn Pile dược chọn đầu tiên.

Khi mũi tiêm gây mê trúng đích găm vào đùi của chú vượn, tự trong lòng tôi cảm thấy nhói đau như chính mình vừa bị kim đâm, nhưng tự nhủ, điều này chỉ là tốt cho chú vượn mà thôi (nếu chú không bị bắt về để nuôi thì đâu có cảnh này), và hi vọng trong tương lai chú vượn có cơ hội trở về với tự nhiên.

 Tiêm thuốc chống sốc sau khi vượn đã bị gây mê

3 phút sau, chú vượn Pile từ từ thiếp đi. Những chú vượn khách cũng lần lượt được gây mê và chuyển vào lồng.

Trung tâm cứu hộ vượn đến ngày hôm sau 4/7 mới có khả năng tiếp nhận nên những chú vượn được tạm để ở chi cục Kiểm Lâm Bình Dương. Hiểu rõ sự qúy giá của những chú vượn, Phó chi cục trưởng Trần Văn Nguyên chỉ đạo mang những chú vượn vào trong tòa nhà làm việc của Chi cục, vì đến tối mưa rất lớn và gió mạnh.

Đoàn chúng tôi bắt đầu trở về trong cái mưa tầm tã của đất phương nam, ai cũng mệt mỏi rã rời, nhưng nhìn ai cũng vui, không chỉ vì họ đã hoàn thành nhiệm vụ mà còn vui vì họ đã làm được một điều gì đó giúp cho những loài động vật quý hiếm và góp phần lưu giữ tài nguyên thiên nhiên qúy giá này cho thế hệ trẻ của Việt Nam. Một trinh sát vui vẻ nói, về giờ này thể nào cũng có người bị vợ cho đứng ngoài đường! Trời vẫn mưa tầm tã, đi về nhà trong cơn mưa lạnh cóng nhưng trong lòng tôi thấy vui vô cùng, vì góp phần giúp sức cho những chú vượn kia có một cuộc sống tốt đẹp hơn, bớt phần bị đe doạ trước nguy cơ tuyệt chủng.