Phát huy lợi thế của địa phương và vùng lãnh thổ

 Như vậy, tư duy phát triển kinh tế trong một đất nước đang hội nhập ngày càng sâu rộng với thế giới toàn cầu hóa kinh tế quốc tế, đòi hỏi không những phát huy lợi thế so sánh động của quốc gia, mà rất cần phát huy bản sắc, lợi thế tự nhiên và xã hội của từng vùng kinh tế, trong đó coi từng tỉnh, thành phố như là một bộ phận cấu thành.

Ảnh minh họa

Từ tư duy đúng đắn đó, đòi hỏi Chính phủ và các Bộ, ngành Trung ương cần sớm có quy hoạch ngành kinh tế gắn với quy hoạch vùng lãnh thổ. Mỗi địa phương phải khai thác và phát huy tối đa lợi thế tự nhiên và xã hội của mình trong sự phân công và hợp tác vùng lãnh thổ, để giải quyết có hiệu quả những vấn đề đặt ra trong quá trình phát triển của địa phương và của cả vùng.

Theo nhận xét của Giáo sư Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài: Hiện nước ta có trên 300 khu công nghiệp có cơ cấu sản xuất khá giống nhau, 15 khu kinh tế cũng không có sự khác biệt đáng kể. Nếu nhìn rộng ra cơ cấu kinh tế từng địa phương thì mỗi tỉnh, thành phố giống như một “vương quốc” có đủ cảng biển, nhiều nơi đã có hoặc sắp có cảng hàng không, sản xuất từ sắt thép đến quần áo, giày dép, xi măng, nhưng lại chưa hình thành được kinh tế vùng lãnh thổ. Đây mới chính là yếu tố cấu thành nền kinh tế quốc dân có đủ năng lực cạnh tranh cao.

Chẳng hạn như tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu là một địa phương khá thành công trong thu hút FDI. Cho đến nay dự án FDI lớn và có hiệu quả nhất là Liên doanh dầu khí Việt-Xô (Vietxopetro). Sau khi có Luật Đầu tư nước ngoài năm 1997, Bà Rịa-Vũng Tàu là địa phương được cấp phép dự án FDI đầu tiên. Các doanh nghiệp FDI đã góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế, làm thay đổi bộ mặt của thành phố Vũng Tàu và cả tỉnh.

Tuy vậy, có một thực tế cần lưu ý là ngoài dầu khí, các dự án FDI khác của tỉnh cũng tương tự như nhiều địa phương khác. Cho dù Vũng Tàu vốn là một đặc khu kinh tế, có nhiều khác biệt so với các địa phương khác cả về điều kiện tự nhiên lẫn điều kiện phát triển. Song phần lớn trữ lượng dầu khí ngoài khơi Vũng Tàu đã mấy chục năm qua chỉ khai thác dầu thô, không có nhà máy lọc dầu. Do đó lợi thế tự nhiên từ khai thác đến lọc dầu và hóa dầu không được tận dụng.

Bên cạnh đó, Bà Rịa-Vũng Tàu là một vùng biển hấp dẫn cả khách du lịch trong và ngoài nước, nhưng cho dù đã ¼ thế kỷ chuyển sang kinh tế thị trường và hội nhập với thế giới, nhưng lợi thế du lịch biển ở đây vẫn chưa tạo ra bước đột phá trở thành dịch vụ đem lại lợi ích xứng đáng cho cộng đồng dân cư địa phương. Rõ ràng muốn tận dụng được lợi thế này, tỉnh buộc phải dày công xây dựng thương hiệu, hệ thống tổ chức, văn hóa du lịch và nguồn nhân lực chuyên nghiệp có trình độ cao.

Sự khác biệt trong hoạt động đầu tư bao gồm FDI, gắn với lợi thế kinh tế và xã hội của từng địa phương và từng vùng lãnh thổ, tổng hòa những sự khác biệt đó sẽ có bức tranh đa dạng, nhiều màu sắc trong cơ cấu kinh tế của nước ta, trên con đường phát triển bền vững và có hiệu quả kinh tế-xã hội cao.

Theo đó, khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo của từng tỉnh, từng thành phố phải gắn với cơ cấu kinh tế của từng vùng lãnh thổ, từng địa phương. Các trường đại học, cao đẳng, dạy nghề, viện nghiên cứu được hình thành theo đúng định hướng phát triển kinh tế-xã hội, dần trở thành những cơ sở nghiên cứu khoa học và đào tạo chuyên nghiệp chất lượng cao, là thương hiệu của từng địa phương có biển.

Vùng Bắc Trung Bộ gồm Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh có những lợi thế riêng của từng tỉnh, đồng thời có những lợi thế chung của cả vùng. Nếu như có sự phân công, hợp tác trong việc phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật-xã hội, các ngành công nghiệp, dịch vụ, đào tạo nguồn nhân lực và xử lý môi trường sinh thái trong toàn vùng.

Đã đến lúc nước ta cần đề ra chương trình nghiên cứu liên tỉnh để tận dụng có hiệu quả hơn các cơ sở kinh tế-xã hội hiện có, hợp tác cùng phát triển hợp lý các cơ sở sẽ được đầu tư xây dựng, vì lợi ích của từng tỉnh và lợi ích chung của từng vùng biển, hải đảo nói chung. Vì vậy nếu không có những hoạt động đầu tư đúng định hướng thì không thể thay đổi được cơ cấu kinh tế không bền vững hiện nay, cũng không định hình được cơ cấu phát triển bền vững cho tương lai.