Tác phẩm độc đáo từ... khói bếp

 

Bước vào ngôi nhà của họa sỹ chân đất Vũ Quốc Sự, người ta dễ nhận thấy sự khác biệt của họa sỹ này so với những họa sỹ khác. Cùng vẽ tranh nhưng chất liệu mà ông chọn dùng lại chủ yếu là tre, nứa và “mực” vẽ lại chính là khói bếp. Dụng cụ dùng để vẽ tranh không phải bút chì, bút lông mà chỉ vẻn vẹn một cây kim nhọn, một lưỡi dao nhỏ và một viên đá mài.

Ông Sự lý giải: “Tôi vẽ tranh bằng khói nên tôi tự đặt tên cho thể loại tranh tôi vẽ là tranh khói. Thế là chính xác vì tranh của tôi chỉ kết hợp đúng hai chất liệu là khói và tre nứa. Nhiều người xem tranh của tôi cho rằng tôi vẽ bằng sơn, chỉ khi trực tiếp nhìn tôi làm thì người ta mới chịu tin.”

Là người nông dân, chưa một ngày được đào tạo về mỹ thuật, nhưng với tài hoa của mình, ông Sự đã sáng tạo ra những bức họa khiến nhiều Họa sỹ danh tiếng phải nể phục. Ông cho biết sự nghiệp vẽ tranh bằng khói bếp đến với ông rất tình cờ. Đó là vào năm 2007, ông đến nhà một người bạn giúp họ làm lại bếp. Khi tháo những thanh tre đen bóng trên mái thì có một đòn bị va quệt, trầy xước, làm lộ ra thân tre màu trắng. Với năng khiếu hội họa sẵn có cùng trí tưởng tượng phong phú, ông Sự đã dùng đinh khắc lên đó một bức chân dung. “Tác phẩm” đầu tay của ông được mọi người hết lời khen ngợi. Ý tưởng vẽ tranh bằng khói bếp từ đó được khơi nguồn.

Sau đó, ông dành thời gian tìm tre, nứa rồi mang về chẻ nhỏ. Mỗi khuôn tranh sẽ được đan, ghép bằng nhiều thanh tre to bằng hai ngón tay rồi được gác lên bếp để hun khói. Để đạt chuẩn màu, khuôn tranh phải được hun khói liên tục (24/24 giờ) trong vòng 3 tháng.

Ông cho biết: “Việc hun khói là phần cơ bản trong quá trình làm tranh của tôi. Nói thì đơn giản nhưng phải rất kỳ công vì điều này sẽ quyết định sự thành công của bức tranh. Chỉ khi khói phủ một lớp đen bóng trên từng khuôn tre tôi mới có thể bắt đầu công đoạn vẽ tranh.”

Từ phác họa cho đến khi hoàn thành một bức tranh khói không dễ dàng như việc vẽ một bức tranh trên giấy. Khi khuôn tranh đã được phủ một lớp khói, người vẽ tranh sẽ sử dụng một cây kim và bắt đầu phác họa từng nét nhỏ. Phác họa xong, họa sỹ dùng một con dao nhỏ để cạo đi lớp khói màu đen.

Ông Vũ Quốc Sự chia sẻ rằng tranh khói vẽ theo phương thức cạo trắng khuôn tranh. Những đường nét, mảng khối được cạo trắng sẽ kết hợp với những chi tiết còn lại để cho ra đời bức tranh hoàn chỉnh. Vẽ tranh khói khó nhất là khâu tạo chiều sâu cho tranh, người vẽ phải biết chi tiết nào nên cạo sâu, chi tiết nào nên cạo mỏng để tạo nên từng khối màu phù hợp. Vì tranh khói được khắc họa trên nền tre nứa “nhuộm” khói nên chỉ có thể tạo được duy nhất hai màu trắng và đen.

Vì sự độc đáo, riêng biệt nên những bức tranh của ông được giới yêu hội họa trong và ngoài nước tìm mua với giá cao. Theo ông Sự, hiện những bức tranh của ông được bán với giá thấp nhất là 20 triệu đồng. Riêng bức “Nụ cười bí hiểm của nàng Monalisa” của danh họa Leonardo de Vinci được ông Sự vẽ lại bằng khói, vừa qua đã được một người mua với giá 80 triệu đồng.

Sau 5 năm sáng tạo nghệ thuật tranh khói, nông dân Vũ Quốc Sự cho ra đời hàng trăm bức tranh với phong cách nghệ thuật riêng biệt. Theo ông Sự, sự nghiệp vẽ tranh khói của ông sẽ không dùng lại ở đây mà sẽ tiếp tục được phát triển, mở rộng. Hiện tại ông đang thử nghiệm vẽ tranh khói trên các chất liệu như mica, thủy tinh, nhựa và bước đầu cho kết quả khả quan.

Không chỉ độc đáo, những bức tranh khói của ông Sự được giới họa sỹ đánh giá cao về giá trị nghệ thuật. Năm 2012, ông vinh dự đạt giải thưởng “Sáng tạo hàng thủ công, mỹ nghệ” do Ủy ban Nhân dân tỉnh Đồng Nai trao tặng. Trong thời gian qua, tranh khói của Vũ Quốc Sự cũng được mời tham gia nhiều cuộc triển lãm tranh tại Hà Nội, Huế, Thành phố Hồ Chí Minh.... Tranh khói đã được ông đăng ký thương hiệu và đang chờ Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận.

Từ khi đến và gắn bó cuộc đời mình với sự nghiệp vẽ tranh khói, ngoài lao động nghệ thuật chân chính đề kiếm tiền ông Sự còn ấp ủ một ước mơ lớn lao. Ông Nói: “Mong muốn lớn nhất của tôi là sáng tạo nhiều hơn nữa để đưa nghệ thuật tranh khói vào cuộc sống. Tôi tin một ngày, cây tre và khói bếp Việt Nam sẽ được bạn bè trên thế giới biết đến qua những tác phẩm tranh khói. Sắp tới, tôi sẽ mở phòng tranh tại Thành phố Hồ Chí Minh để phổ biến loại hình nghệ thuật này”.