Có hiệu quả từ hai dự án bauxit-alumin thử nghiệm Tân Rai và Nhân Cơ

* Hiệu quả kinh tế 

Ông Nguyễn Tiến Chỉnh cho biết Vinacomin đã thuê tư vấn Công ty CP Tư vấn đầu tư mỏ và Công nghiệp thẩm tra tính toán, thẩm tra tổng mức đầu tư (TMĐT) và hiệu quả kinh tế dự án Tổ hợp bauxit-Nhôm Tân Rai Lâm Đồng và Viện Kinh tế xây dựng, Bộ Xây dựng thẩm tra TMĐT và hiệu quả kinh tế dự án Nhà máy sản xuất alumin Nhân Cơ có cùng công suất 650.000 tấn alumin/năm. Kết quả tính toán cho thấy có hiệu quả kinh tế và được tính toán hiệu quả trên 30 năm với nhiều thông số dự báo chi tiết, từ dự án mỏ đến nhà máy alumin. Cụ thể, hàng năm, dự án Tân Rai nộp ngân sách bình quân khoảng 460 tỷ đồng/năm và dự án alumin Nhân Cơ nộp ngân sách bình quân khoảng 398 tỷ đồng/năm. Hiệu quả kinh tế của doanh nghiệp hiện đang thấp hơn mong đợi nhưng vẫn cao hơn tỷ lệ chiết khấu bình quân so với vốn vay trên thị trường vốn. Hiện nay, tất cả luật liên quan đến thuế, phí, và chính sách của nhà nước, tập đoàn đều tính đầy đủ trong các tính toán liên quan đến hiệu quả của dự án. Mức thuế tài nguyên được tính theo quy định của địa phương, thuế môi trường theo quy định, ngoài ra phí chuyển quyền cấp phép khai thác cũng được tính, kể cả đền bù giải phóng mặt bằng. Thời gian hoàn vốn giản đơn, của dự án Tổ hợp bauxit-Nhôm Lâm Đồng là 12 năm và dự án Nhà máy sản xuất alumin Nhân Cơ là 13 năm. "Ở vào thời điểm khó khăn như hiện nay, Nhà nước cho Vinacomin hưởng thuế xuất khẩu quặng nhôm là 0% nhưng khi thị trường phục hồi, giá lên, mức thuế xuất khẩu quặng nhôm sẽ tăng lên", ông Chỉnh cho hay. 

Hiện tại, Vinacomin đã ký hợp đồng nguyên tắc tiêu thụ sản phẩm alumin với Công ty Marubeni (Nhật Bản) và Công ty hữu hạn Nhôm Vân Nam (Trung Quốc). Ngoài ra, các công ty của Thụy Sỹ, Hàn Quốc, Chalco Trading (Trung Quốc), Anh, Ma-lai-xi-a... cũng quan tâm xem xét mua alumin của Việt Nam. Theo ông Chỉnh, tính đến tháng 4 năm nay, nhà máy alumin Tân Rai đã sản xuất thử nghiệm 28.600 tấn alumin và 16.700 tấn hydrate (sản phẩm chưa nung để ra alumin). Kết quả phân tích bước đầu cho thấy chất lượng sản phẩm alumin đạt yêu cầu theo hợp đồng EPC đã ký kết. Việc tiêu thụ sản phẩm của dự án cũng được đánh giá hoàn toàn khả thi. Sản phẩm hiện nay chưa phải là thương mại mà Vinacomin mới đang triển khai tiêu thụ các sản phẩm chạy thử; trong đó đã ký bán cho 8 khách hàng đến tháng 6 tới là 50.300 tấn alumin và 8.670 tấn hydrate. Tập đoàn đang tiếp tục đàm phán với các đối tác để ký hợp đồng khi nhà máy chính thức hoạt động thương mại. 

Tại cuộc họp báo, Vinacomin khẳng định: Việc thực hiện 2 dự án Tân Rai và Nhân Cơ là hai dự án thử nghiệm theo đúng chỉ đạo của Bộ Chính trị. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện dự án, do kinh tế thế giới suy giảm dẫn đến giảm và giá các mặt hàng khoáng sản trong đó có alumin cũng giảm theo, ảnh hưởng xấu đến thị trường tài chính Việt Nam (lãi vay tăng, tỷ giá tăng...), đầu tư bảo vệ môi trường... đã tác động làm thay đổi tiến độ và hiệu quả kinh tế của hai dự án so với ban đầu. Nhưng dự án Tân Rai hiện đã ra sản phẩm, có thị trường tiêu thụ; dự án Nhân Cơ đang trong quá trình xây dựng, theo tính toán cũng có hiệu quả. Ông Chỉnh cũng nhấn mạnh, đánh giá hiệu quả kinh tế dự án không chỉ căn cứ vào hiệu quả kinh tế đơn thuần của dự án đối với chủ đầu tư mà còn phải tính đến hiệu quả kinh tế-xã hội lan tỏa cũng như ý nghĩa chính trị, an ninh quốc phòng của dự án đối với địa phương và khu vực Tây Nguyên với việc thu hút khoảng 1.500 lao động địa phương, tạo điều kiện phát triển công nghiệp hỗ trợ cũng như hạ tầng kỹ thuật, văn hóa xã hội cho địa phương và khu vực. 

 Ảnh minh họa

* Công nghệ tiên tiến 

Về công nghệ sản xuất alumin bằng phương pháp thủy nhiệt (BE), tách bauxite ở nhiệt độ 140-145 độ C trong độ kiềm thấp được áp dụng cho các dự án, ông Chỉnh cũng khẳng định đây là công nghệ tiên tiến đang được phổ cập trên thế giới. Hiện thế giới có 27 nhà máy xử lý alumin thì có 26 nhà máy sử dụng công nghệ tương tự ở Tân Rai và Nhân Cơ. Quặng khai thác đến đâu, đưa vào khu tập trung sản xuất theo quy trình và hoàn thổ đến đó. Liên quan đến việc hoàn thổ, tập đoàn dự kiến chỉ sau 3 năm là hoàn nguyên được.

Khả năng nghiên cứu thu hồi các sản phẩm có ích từ bùn đỏ đã có kết quả ban đầu và khả năng thành công lớn. Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đang tích cực khẩn trương hoàn thiện Đề tài ở quy mô thử nghiệm để chuyển sang quy mô công nghiệp việc nghiên cứu xử lý bùn đỏ để thu hồi lại xút, sản xuất sắt xốp, xỉ. Nếu thành công sẽ mang lại nguồn thu bổ sung cho dự án và đặc biệt là giảm thiểu mức độ ô nhiễm của bùn đỏ, giảm thiểu việc đầu tư hồ bùn đỏ, điều này có ý nghĩa quan trọng đối với dự án. 

* Không thể dừng dự án Nhân Cơ 

Việc quyết định đầu tư dự án Tân Rai cũng như Nhân Cơ là căn cứ vào tính khả thi về kỹ thuật và kinh tế của dự án tại thời điểm xem xét và có tính đến mức độ rủi ro. Vinacomin quyết định đầu tư dự án Nhân Cơ tại tỉnh Đăk Nông đã tuân thủ đầy đủ quy định về quản lý đầu tư xây dựng cơ bản, tại thời điểm phê duyệt dự án điều chỉnh (2/2010). Kể từ ngày khởi công (28/2/2010) đến nay, Dự án đã triển khai thực hiện 72/73 hạng mục, toàn bộ thiết bị chủ yếu đã tập kết đến chân công trình. Nhà thầu đang tiến hành lắp đặt thiết bị với khối lượng hoàn thành đạt khoảng 51%. Dự kiến, dự án hoàn thành đầu tư và có sản phẩm giữa năm 2014. Tập đoàn đã tính toán, cân nhắc việc dừng dự án Nhân Cơ khi vấn đề được đặt ra. Sau khi tính toán, cân nhắc các thành tố về kinh tế, xã hội và thị trường trong nước và toàn cầu, thuê tư vấn tính toán lại hiệu quả của dự án, tập đoàn có đầy đủ lý do để tiếp tục thực hiện dự án, tuy nhiên, thời gian để thu hồi vốn có thể kéo dài hơn trước đây. "Tập đoàn sẽ chịu trách nhiệm trước Đảng và Nhà nước về hai dự án này", ông Chỉnh nhấn mạnh. 

Trả lời câu hỏi của báo chí xung quanh việc vận chuyển sản phẩm, ông Chỉnh cho biết, tập đoàn chỉ đầu tư phương tiện vận chuyển trong nội bộ nhà máy còn ngoài nhà máy là giao cho các doanh nghiệp vận tải vận chuyển, có tính đủ chi phí, đảm bảo giao thông. Hiện nay, lưu lượng đối với dự án Tân Rai khoảng 140 lượt xe/ngày (mỗi xe có tải trọng trung bình khoảng 15 tấn) trong khi lưu lượng của Quốc lộ 20 là 15.000 lượt xe/ngày và Quốc lộ 51 là 25.000 lượt xe/ngày, ảnh hưởng rất nhỏ đến lưu lượng giao thông tổng thể. Việc Tập đoàn dừng xây dựng cảng Kê Gà là hợp lý và không ảnh hưởng đến dự án. Việc xây dựng cảng sẽ được tính toán lại trên cơ sở hiệu quả tổng hợp chung chứ không chỉ riêng vận chuyển alumin.