Từ 2008 - 2012: VUSTA thực hiện được 55 dự án bảo vệ môi trường

Ảnh minh họa

Trong 5  năm gần đây, ngân sách khoa học và công nghệ cấp cho VUSTA không ngừng tăng, từ 24,64 tỷ đồng năm 2008 lên 38,556 tỷ đồng năm 2011 và 37,77 tỷ năm 2012 (năm 2012 còn một số đề tài/dự án vẫn chưa kết thúc nên không tính). Ngân sách cấp bộ cấp cho VUSTA cũng tăng về quy mô và khá ổn định trong những năm gần đây từ 18,02 tỷ đồng năm 2008 lên 25,57 tỷ đồng năm 2012. Hoạt động giải thưởng khoa học và công nghệ cũng tăng từ 2,3 tỷ đồng năm 2008 lên 5,9 tỷ đồng năm 2012.

Kinh phí cấp cho VUSTA tăng nhưng quy mô hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ cấp bộ đã giảm mạnh từ trên 9 tỷ đồng năm 2008 xuống còn 5,5 tỷ đồng năm 2012.

So với hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ, hoạt động tư vấn phản biện lại được ưu tiên hơn tăng vọt từ 1,3 tỷ đồng năm 2008 lên 5,6 tỷ đồng năm 2012.

“Hoạt động nào có uy tín thì được nhà nước cấp tiền nhiều hơn”, theo giải thích của TS Trần Việt Hùng, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học & Kỹ thuật Việt Nam.

Tính trung bình, mỗi năm chỉ có 2 đề tài cấp nhà nước và 22 đề tài cấp bộ được thực hiện tại VUSTA. Xu hướng chung cho thấy số lượng và kinh phí cho hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ giảm mạnh.

Theo ông Hùng, sự sụt giảm này không phải do các đơn vị không đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ hay do ngân sách khoa học và công nghệ cấp cho VUSTA giảm mà do sự thay đổi thứ tự ưu tiên trong hoạt động khoa học và công nghệ của VUSTA với sự nhất trí của Bộ Khoa học&Công nghệ và Bộ Tài chính.

Kể từ năm 2008, hoạt động khoa học và công nghệ của VUSTA không chú trọng vào công tác nghiên cứu khoa học mà mở rộng ra các hoạt động khác. Đặc biệt say khi thành lập ban tư vấn phản biện và gia đình xã hội (TVPB&GĐXH) vào năm 2011 thì hoạt động này đã được ưu tiên hơn về số lượng cũng như quy mô kinh phí. Số liệu cho thấy trong thời kỳ này kinh phí dành cho tư vấn phản biện trung bình tăng trên 33%/năm trong khi kinh phí dành cho hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ giảm trên 10%/năm. Tính đến năm 2012, kinh phí cho hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ giảm trên 50% so với trước đó.

Về kinh phí cho hoạt động bảo vệ môi trường, trong khuôn khổ nghị quyết liên tịch số 01/2004/NQLT-LHH-BTNMT ngày 3/12/2004 về việc phối hợp hành động bảo vệ môi trường phục vụ phát triển bền vững giữa VUSTA và Bộ Tài nguyên&Môi trường, hoạt động bảo vệ môi trường của VUSTA chính thức được hỗ trợ từ ngân sách sự nghiệp môi trường do Bộ Tài nguyên&Môi trường quản lý.

Theo đó, trong giai đoạn 2008 – 2012, VUSTA được Bộ Tài nguyên & Môi trường cấp 22,3 tỷ đồng kinh khí sự nghiệp môi trường. VUSTA đã thực hiện được 55 dự án bảo vệ môi trường với quy mô nhỏ và trung bình. Như vậy trung bình mỗi năm có 11 dự án bảo vệ môi trường được thực hiện với ngân sách sự nghiệp môi trường trung bình 4,4 tỷ đồng/năm.

Các hoạt động hướng tập trung hỗ trợ xây dựng các công trình bảo vệ môi trường; xử lý ô nhiễm môi trường; xây dựng mô hình bảo vệ môi trường; đào tạo, tập huấn, tuyên truyền nâng cao nhận thức về môi trường; hoạt động điều tra, đánh giá tác động môi trường, v.v…

Trong khi đó hoạt động điều tra cơ bản từ năm 2002 đến nay năm nào VUSTA cũng được bố trí ngân sách sự nghiệp kinh tế để thực hiện các dự án điều tra cơ bản về các lĩnh vực tài nguyên môi trường, kinh tế - xã hội, nông nghiệp. Trong giai đoạn từ 2008 đến 2012 có tổng cộng 24 dự án, trung bình có khoảng 5 dự án điều tra cơ bản mỗi năm với kinh phí cố định 1,5 tỷ đồng/năm.

Điều tra cơ bản về tài nguyên môi trường chiếm tỷ trọng lớn nhất về số lượng và kinh phí với 15 dự án và 6 tỷ đồng trong giai đoạn 2008 - 2012

Bên cạnh các nguồn ngân sách do VUSTA hỗ trợ, hầu hết các đơn vị của VUSTA còn chủ động tìm kiếm kinh phí hoạt động từ các bộ, ngành, địa phương khác nhau và tài trợ của quốc tế. Đầu tiên phải kể đến những kết quả khai thác từ các nhà tài trợ quốc tế cho hoạt động bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu của một số đơn vị 81 như Trung tâm Phát triển Nông thôn Bền vững với 46 dự án với tổng kinh phí 5,5 triệu USD thực hiện tại 10 tỉnh; Liên hiệp Khoa học Địa chất&Môi trường 22 dự án; Trung tâm Khoa học Công nghệ Khí tượng&Thủy văn 8 dự án.

TS Trần Việt Hùng đánh giá các hoạt động bảo vệ môi trường của VUSTA phong phú, có tính liên ngành và đa dạng; các dự án bảo vệ môi trường được thực hiện công khai; quản lý và sử dụng ngân sách hiệu quả và không gây thất thoát lãng phí; các kết quả hoạt động bảo vệ môi trường có tính khoa học và thực tiễn cao đã góp phần cải thiện môi trường sống cho cộng đồng.

Tuy nhiên do kinh phí hạn chế nên các dự án bảo vệ môi trường còn tản mạn, quy mô nhỏ do đó phạm vi ảnh hưởng và tác động đến xã hội còn yếu và hạn chế; các hoạt động tư vấn phản biện về môi trường chưa được đẩy mạnh do thiếu cơ chế tài chính.