Khó nhất là tháng 10

>> Dịp Đại lễ - Ngày nắng, đêm mưa

Sơ đồ vị trị lắp đặt các trạm đo mưa tự động ở Hà Nội phục vụ dự báo thời tiết 10 ngày diễn ra đại lễ 1000 năm (Nguồn: NCHMF)

Trực chiến, hơn cả trực bão

- Thưa ông, ông đánh giá thế nào về công tác dự báo thời tiết Hà Nội cho 10 ngày đầu tháng 10 năm nay do Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn (NCHMF), Bộ Tài nguyên&Môi trường, thực hiện

PGS.TS Phan Văn Tân, Chủ nhiệm Bộ môn Khí tượng, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội: Theo tôi được biết, thời gian gần đây, NCHMF dồn hầu như mọi tiềm lực để giải quyết nhiệm vụ trọng đại là đảm bảo thông tin thời tiết phục vụ đại lễ 1000 năm. Họ rất lo lắng và chuyên tâm theo dõi diễn biến thời tiết một cách liên tục. Các bộ phận khác nhau đều tham gia vào việc sản xuất các bản tin sao cho đạt chất lượng tốt nhất có thể.

Chẳng hạn, trước đây chỉ Phòng Hạn ngắn là bộ phận làm dự báo, các bộ phận khác chỉ đóng góp ý kiến, thảo luận dự báo. Bây giờ, tất cả đều ra quân, Phòng Hạn ngắn, Phòng Nghiên cứu, Phòng Hạn vừa Hạn dài, v.v. Tôi nghĩ những gì họ làm được là kết quả của sự nỗ lực hết sức. Tôi cũng hy vọng các bản tin của họ sẽ đạt độ chính xác cao nhất từ trước đến giờ.

- Một nhà khoa học nói, để dự báo mưa hạn ngắn cho Hà Nội, chính xác đến 1-2-3 giờ, phải có sự vào cuộc của radar thời tiết. Mà Hà Nội thì đã có radar thời tiết đâu?

Cử nhân Hoàng Hoài Linh, Văn phòng Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia: Nhưng chúng tôi huy động ba trạm radar thời tiết khác ở ba khu vực vào phục vụ Hà Nội. Đó là trạm radar đặt ở Vinh (Nghệ An), trạm đặt ở Phủ Liễn (Hải Phòng), và trạm đặt ở Việt Trì (Phú Thọ).

Các trạm radar này cứ năm phút lại quét một lần, gửi thông tin về đài khí tượng cao không đặt ở Hà Nội rồi, từ đó, cứ mỗi giờ một lần, truyền về trung tâm xử lý của NCHMF. Đây là lần đầu tiên chúng tôi huy động tổng lực như vậy. Toàn bộ nhân lực, vật lực của ngành khí tượng thủy văn được huy động để trực như trực chiến chống bão, thậm chí, còn hơn cả trực bão.

Lạc quan quá sẽ thất vọng nhiều

- Như vậy, có quyền lạc quan về kết quả các bản tin dự báo cho Hà Nội mà NCHMF công bố từ nay đến hết Đại lễ?

Không phải thế. Nếu lạc quan quá sẽ thất vọng nhiều. Chắc không mấy ai ngoài ngành khí tượng thủy văn biết, miền Bắc Việt Nam là một trong rất ít nơi trên thế giới có điều kiện thời tiết khó dự báo nhất, vì đây là nơi giao tranh của nhiều hệ thống phức tạp.

Trong năm, có hai tháng được xem là dự báo khó nhất là tháng 4 và tháng 10. Đấy là những tháng chuyển tiếp giữa hai mùa và cũng là thời kỳ giao tranh quyết liệt giữa các hệ thống gió mùa mùa đông (gió mùa đông bắc) và mùa hè (gió mùa tây nam).

Tính bất ổn định của thời tiết trong giai đoạn này rất cao. Do đó, độ chính xác của các bản tin thường là thấp hơn so với bình thường. Chẳng hạn những trận mưa cục bộ, phạm vi nhỏ, bất chợt ập đến rất có thể xảy ra mà việc dự báo nó hầu như là bất khả. Tuy nhiên nếu không có những tác động quá phức tạp thì tôi tin NCHMF dự báo đúng.

CN Hoàng Hoài Linh: Thời kỳ từ 5 đến 15 của tháng 10 là thời kỳ của tháng chuyển tiếp từ mùa hè sang mùa đông nên, đúng là, thời tiết biến động rất phức tạp. Không khí lạnh bắt đầu tăng cường hoạt động.

30 năm qua, từ ngày 5 đến ngày 15-10, Hà Nôi chịu ảnh hưởng của bốn cơn bão và áp thấp nhiệt đới, và chúng đều ảnh hưởng gián tiếp đến khu vực Hà Nội.

Sự đóng góp của không khí lạnh kết hợp với những nguyên nhân khác nhiều khi gây ra những đợt mưa kéo dài 3 – 4 ngày hoặc những trận mưa ngày lớn trên 50 mm như các năm 1981, 1997, 2007, 2008, hoặc lớn hơn như năm 1989. Trong 30 năm qua, từng có không khí lạnh tràn về Hà Nội từ mùng 5-10 đến 10-10, trừ ngày 9-10. Riêng ngày 10-10, từng có gió mùa đông bắc tràn về hai lần, vào các năm 1986 và 1993.

Xác suất xảy ra mưa vừa (lượng mưa 24 giờ trong khoảng từ 16 đến 50 mm) rơi nhiều nhất vào thời kỳ ngày 5 và ngày 6-10. Xác xuất có mưa to (lượng mưa 24 giờ khoảng từ 51 đến 100 mm) rơi nhiều nhất rơi vào ngày 5-10. Số ngày có mưa trung bình trong 10 ngày này là từ 3 - 4 ngày. Kỷ lục mưa trong 10 ngày đầu tháng 10 có lẽ rơi vào năm 1981. Hồi ấy, bảy trong số 10 ngày đầu tháng 10 có mưa.

Tóm lại, căn cứ vào số liệu lịch sử 30 năm qua, ta thấy thời kỳ thuận lợi nhất, tức là trời nắng ráo, là đúng ngày chính lễ, 10-10 một ngày sau đó, 11-10. Thời kỳ thuận lợi thứ hai là ngày 7-10 và 9-10, một ngày trước chính lễ. Nhưng tất cả đấy cũng chỉ là quá khứ, còn tương lai, 10 ngày đầu tháng 10 này ra sao, thì quả thật là bất định.

- Ta có tính mức độ dự báo chính xác cho cả Hà Nội nói chung và mấy khu vực trọng điểm nói riêng đợt này là bao nhiêu không?

KS Hoàng Hoài Linh: Căn cứ vào kết quả thử nghiệm từ 22-8 đến 2-9, chúng tôi có tính ra được các số liệu ấy. Với khu vực Ba Đình và Mỹ Đình, xác suất dự báo đúng thời tiết hạn ngắn, tức là dự báo trong ba ngày đổ lại, là 85%. Với toàn vùng Hà Nội, tỷ lệ này có vẻ thấp hơn, chỉ 75%.

- Cá nhân ông dự báo thời tiết 10 ngày đầu tháng 10 thế nào?

GS. TS. Đinh Văn Ưu, Chủ nhiệm Bộ môn Hải dương học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Hà Nội: Khả nang bão trên Biển Đông trong mười ngày tới sẽ không xẩy ra. Nếu có bão thì ảnh hưởng đến Hà Nội với xác suất sẽ không lớn.

Có điều chắc chắn là sẽ có một số ngày mưa. Còn mưa cụ thể vào ngày nào thì quả là bài toán nan giải. Dự báo mưa thường là dự báo khó nhất và đúng là tháng 10 là một trong những tháng có hệ thống thời tiết phức tạp nhất.

- Cám ơn các ông, bà

..................................................................................

- 83 trạm khí tượng mặt đất và trên cao tại Hà Nội và các tỉnh thuộc bốn đài khí tượng thủy văn khu vực Việt Bắc, Tây Bắc, Đông Bắc và Bắc Trung Bộ được huy động tăng số lần quan trắc từ 4 lần/ngày lên 8 lần/ngày. (Nguồn: NCHMF)

- Lúc 2h45 chiều 29-9, NCHMF phát tin cảnh báo mưa dông cho khu vực Hà Nội trong vòng 15-60 phút nữa kể từ lúc phát. Họ phát hiện vùng mây đối lưu đã phát triển ở khu vực phía đông nam thủ đô Hà Nội, gây mưa cho khu vực Hà Nam, Nam Định. Họ dự báo 15-60 phút sau, những đám mây đối lưu này sẽ di chuyển về phía trung tâm thủ đô Hà Nội, gây mưa rào và dông cho khu vực thủ đô. Thực tế, khoảng thời gian trên, Hà Nội đã có mưa dông ở một số nơi trung tâm.