Xã nhiễm xăng

Các thôn Tân Sơn, Tân Đồng, Tân Quang, Đồng Quang thuộc xã Đức Lạng,  huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh, trong kháng chiến chống Mỹ, bom đánh phá, xăng tràn ra, thấm vào lòng đất gây ô nhiễm.

Đã 36 năm nay, 550 gia đình phải chung sống với độc hại. Theo thống kê từ 2001 đến nay có gần 40 người chết vì căn bệnh ung thư.

Năm 1965, các xóm Tân Sơn, Tân Đồng, Tân Quang nằm trên trục đường chiến lược Quốc lộ 8A nối với Quốc lộ 21 phải đi sơ tán.  Cục Xăng dầu quân đội đã chọn địa bàn này xây hàng chục bồn xăng lớn làm trạm trung chuyển theo đường ống từ Bắc vào Nam và lên Lào. Vùng kho xăng dầu kéo dài trên chặng đường 2,5km và rộng 1,5km dọc bờ Tây sông Ngàn Sâu.

Đầu năm 1972, máy bay Mỹ đánh hủy diệt các tuyến đường Đồng Lộc, Khe Dao, Linh Cảm, Ngã ba Thình Thình... trạm trung chuyển xăng ở đây bị trúng bom thành biển lửa ròng rã cháy mấy ngày đêm.

Nhiều bể xăng ngầm bị vỡ thấm sâu vào lòng đất. Khi chiến tranh qua đi, nhân dân trở về quê cũ, dựng nhà sinh sống trên vùng đất sơ tán. Qua nhiều năm xăng ngấm sâu vào tầng đất làm cho nguồn nước bị ô nhiễm nghiêm trọng.

Ông Nguyễn Xuân Thiếp 78 tuổi, người chứng kiến trận đại hỏa hoạn năm xưa dẫn chúng tôi đi, chỉ khu vực ngày xưa nơi có những bồn xăng bị vỡ, kể lại cách đây năm năm nhà ông Nguyễn Xuân Tịnh và một số bà con trong vùng khi đào giếng, đến độ sâu khoảng 1m nghe mùi xăng nồng nặc, mấy người thợ bật lửa đốt giấy vứt xuống hố, ngọn lửa bốc cháy.

Hiện tại ở xóm Tân Sơn giếng khoan của nhiều gia đình vẫn không dùng được. Nước bơm lên vẫn ngửi thấy mùi xăng nồng nặc.

Dân ở các xóm này mắc đủ thứ bệnh như ngứa toàn thân gãi đến chảy máu và dùng nhiều thứ thuốc điều trị vẫn không khỏi. Nhiều người bị dị ứng da nổi mẩn đỏ tấy, ngứa tận đến xương tủy.

Ông Nguyễn Quế than thở: “Mấy thửa ruộng nhà tôi bị nhiễm xăng. Năm nào cũng phải cày bừa ngâm nước nay đôi chân bị nhiễm độc ngứa không thuốc chi trị được. Những xóm lân cận hàng trăm người nhiễm bệnh đường ruột, gan, phổi và bệnh ngoài da”.

Trong sổ lưu của Trạm xá xã Đức Lạng, trong 5 năm (2002 - 2007), sáu xóm thuộc xã Đức Lạng có 37 người chết vì căn bệnh ung thư, trong đó ung thư máu, đường ruột và dạ dày chiếm 80 phần trăm.

Mặc dù chưa có kết luận chính thức nào của cơ quan chức năng về nguyên nhân dẫn đến tình trạng nhiều người mắc bệnh ung thư ở địa phương nhưng nhiều người dân đều nghi ngờ do đất ở đây nhiễm xăng.

Trường trung học phổ thông Đức Thọ được xây dựng trên khu đất ngày xưa là rốn xăng, ông Hiệu trưởng băn khoăn: “Gần 100 cán bộ công nhân viên và 1.400 học sinh không có nước sạch, năm 2002 Sở Khoa học – Công nghệ Hà Tĩnh đầu tư cho chúng tôi 20 triệu đồng, nhà trường trích kinh phí xây bể lọc.

Nhưng hiện nay máy bị nghẽn, ngày nào cũng phải súc bể lọc nên bộ phận lọc quá tải. Do vậy, nước qua lọc vẫn đầy váng xăng không dùng được, phải đi xa hàng chục cây số xin nước ăn đưa về dùng”.

Đức Lạng thuộc xã miền núi của Đức Thọ có 886 hộ với trên 3.600 nhân khẩu. Bình quân đất trồng lúa mỗi nhân khẩu, chỉ vào  khoảng 96m2, thu nhập bình quân đầu người dưới năm triệu đồng/năm. Nếu tính hộ nghèo theo tiêu chí mới toàn xã còn trên 60 phần trăm.

Ông Lê Văn Hiệp, Chủ tịch UBND xã Đức Lạng, cho biết: “Nhiều vụ, 55 ha lúa do hơi xăng bốc lên đến kỳ trổ đòng làm lá khô và bông lép. Hàng chục ao hồ của các hộ dân dọc Quốc lộ 5 nuôi cá đều bị chết. Nhưng khổ nhất là nạn thiếu nước sạch.

Cả xã có 225 giếng nước chỉ có thể dùng để tưới cây. Chúng tôi cho khoan giếng, nhưng nước giếng cũng vàng xỉn không thể nào dùng sinh hoạt được! Mùa mưa còn hứng nước trời, khổ nhất mùa hè cứ phải đi lấy nước từ xa”. 

Theo kết luận của Sở Tài nguyên&Môi trường Hà Tĩnh ở Công văn số 596CV/STNMT ngày 25/6/2007 về việc kiểm tra tình hình ô nhiễm xăng tại Đức Lạng (Đức Thọ) thì  “Phạm vi ô nhiễm gồm sáu thôn trong chiều dài 2,5km; chiều rộng 1,5km.

Tổng số hộ bị ô nhiễm 550 hộ và cả vùng các trường trung học phổ thông Đức Thọ, tiểu học Đức Lạng, mầm non Đức Lạng. Hàm lượng ô nhiễm từ 0,5 - 1,3 mg xăng/lít nước”.

Theo nguồn tin từ UBND xã Đức Lạng, năm 2007, Trung tâm Nước sạch nông thôn Hà Tĩnh ghi vốn cho 150 triệu đồng, khảo sát thiết kế để xây dựng được hệ thống nước sạch cho nhân dân trong vùng nhiễm xăng, tổng dự án trên 10 tỷ đồng, trong đó Nhà nước chỉ đầu tư cho 60 phần trăm tương đương hơn sáu tỷ đồng, còn bốn tỷ đồng là vốn đối ứng của địa phương.

Nếu đem số tiền này chia đều cho các gia đình mỗi hộ phải nộp vào tám triệu đồng là quá lớn, trong khi nguồn thu của xã hầu như không có.

(Theo Báo Tài Nguyên&Môi Trường)