Khai thác bauxite ở Đăk Nông - Bom bùn khổng lồ treo trên đầu

TS Nguyễn Thành Sơn thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than&Khoáng sản Việt Nam (TKV) cũng lo ngại việc bố trí bãi chứa bùn đỏ ở một thung lũng không thể nào ngăn được nước mưa tràn vào.

“Bùn đỏ không như xăng dầu chảy đi mà có thể hốt lại được, chỉ cần thoát ra ngoài kim loại nặng thấm vào nước ngầm hoặc theo sông đổ về hạ lưu là vô phương cứu chữa” - ông Sơn cảnh báo.

Bùn đỏ là dạng chất thải không thể hoà tan, không biến chất, và tồn tại mãi mãi. TS Nguyễn Thành Sơn khẳng định chưa có nước công nghiệp phát triển nào (kể cả Mỹ) xử lý được bùn đỏ một cách hiệu quả.

Lợi ích kinh tế và bảo vệ môi trường

Tại hội thảo khoa học tìm kiếm giải pháp giảm thiểu tác động tiêu cực do khai thác và chế biến quặng bauxite, sản xuất alumin và luyện nhôm đến kinh tế, văn hóa, xã hội và môi trường ở Tây Nguyên và Nam Trung Bộ diễn ra hai ngày 22 và 23/10, ông Đặng Đức Yến, Chủ tịch UBND tỉnh Đăk Nông, đánh giá, nền kinh tế Đác Nông có điểm xuất phát thấp và mang nặng tính thuần nông, dễ bị tác động bởi các yếu tố bên ngoài.

Báo Nhân Dân dẫn lời ông Đặng Đức Yến nói, việc phát huy các tài nguyên tiềm năng hiện có, đặc biệt là triển khai dự án khai thác bauxite, luyện alumin, sẽ tạo bước đột phá trong phát triển công nghiệp, kinh tế xã hội của tỉnh, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh theo chiều hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Theo ông Trần Xuân Hòa, Tổng Giám đốc Tập đoàn Công nghiệp Than&Khoáng sản Việt Nam, đây là nguồn lực chính để phát triển kinh tế xã hội trung và dài hạn, sẽ làm thay đổi Đăk Nông từ một tỉnh nghèo thành một tỉnh công nghiệp hiện đại và giàu có trong tương lai.

Một số vấn đề tiêu cực nảy sinh khi khai thác bauxite tại Đăk Nông được ông Yến nêu ra tại hội thảo.

Thứ nhất, khi khai thác bauxite sẽ phải chuyển đổi có thời hạn một số vùng sản xuất của người dân, chặt hạ diện tích một số rừng, tạo ra ảnh hưởng đối với một số bộ phận dân cư, tình hình kinh tế xã hội vùng dự án sẽ có nhiều thay đổi.

Thứ hai, việc bào mòn, rữa trôi trên mặt đất và tình trạng giảm mực nước ngầm có thể xảy ra. Sau quá trình khai thác, đất bề mặt có nhiều thay đổi về tính chất, độ cao..., phải tái tạo lại hoàn toàn cây trồng, công trình dân sinh trên mặt đất.

Thứ ba, trong quá trình khai thác, sản xuất sẽ đưa ra môi trường một số loại chất thải có nguy cơ ô nhiễm cao, ảnh hưởng rất lớn đế môi trường sinh thái. Đặc biệt, khi thực hiện khai khoáng sẽ phải di dời, tái định cư cho dân sống trong vùng mỏ, sẽ có những ảnh hưởng nhất định đến văn hóa, quan hệ xã hội và kinh tế của dân địa phương.

Bài toán môi trường chưa có lời giải

Báo Tiền Phong dẫn theo báo cáo đánh giá tác động môi trường của hai dự án đã triển khai do chính đơn vị trực thuộc TKV thực hiện chỉ trình bày đơn giản những giải pháp bảo vệ môi trường trong chu vi xây dựng nhà máy. Còn những bài toán nan giải nhất trên toàn khai trường rộng hàng vạn cây số vuông tới nay chưa có lời đáp.

Tập đoàn TKV, đơn vị được giao nhiệm vụ chủ đầu tư với nhiều lượt trình bày, thuyết minh vẫn chưa đưa ra được giải pháp thuyết phục trước những chất vấn: Tổng cộng bao nhiêu diện tích đất sẽ bị cày xới?

Bao nhiêu tài nguyên rừng sẽ bị xâm hại? Bao nhiêu hộ dân phải di dời và tái định cư? Khả năng hoàn thổ, trồng lại rừng, phủ xanh lại thảm thực vật đa tầng đa dạng, trả lại cân bằng sinh thái trên địa hình cao nguyên rất dễ bị xói mòn, cuốn trôi qua mỗi mùa mưa này đến đâu?

Xử lý cách gì với hàng chục triệu tấn bùn đỏ gấp nhiều lần dung tích các hồ chứa sẽ thải ra môi trường hàng năm?

Tuyển luyện alumin tiêu tốn rất nhiều nước, lấy nước từ đâu để không làm nghiêm trọng thêm tình trạng thiếu nước xảy ra thường xuyên trên Tây Nguyên vào mùa khô hàng năm?

Làm thế nào để các hóa chất độc hại không làm ô nhiễm nguồn nước ngầm Tây Nguyên và nước lưu vực các sông Đồng Nai, Sêrêpôk từ trên mái nhà của đồng bằng Nam Trung bộ?

Mai Anh (tổng hợp)