Chiều 29/10, Tổng giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng hủy văn Quốc gia Bùi Văn Đức và Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Trung ương Bùi Minh Tăng đã trao đổi với báo chí về công tác dự báo diễn biến bão Sơn Tinh.

Là người trực tiếp theo dõi và đưa ra các nhận định về bão, ông Tăng cho hay, bão Sơn Tinh có nhiều điểm bất thường. Đặc điểm của bão ở Việt Nam là từ mùa hè tới tháng 8-9, bão đổ bộ vào miền Bắc. Từ tháng 10 trở đi, xu hướng bão lệch dần về miền Trung và tháng 11 lệch dần về miền Nam.

Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Trung ương Bùi Minh Tăng. Ảnh: Nguyễn Hưng.

Những cơn bão vào miền Bắc thường xuất phát ở vĩ độ cao, ngang với miền Bắc hoặc thấp là từ vĩ độ 15 trở lên, đi theo hướng Tây Bắc, xuyên qua đảo Hải Nam (Trung Quốc) vào miền Bắc. Trong khi đó, bão Sơn Tinh hình thành ở vĩ độ rất thấp, 8-9 vĩ độ bắc thuộc miền nam Philippines. Ban đầu bão đi theo hướng Tây Bắc rồi lệch Bắc, chạy dọc vùng ven biển từ Quảng Ngãi lên tới tận Quảng Ninh.

Theo ông Tăng, không chỉ lướt dọc bờ biển, cường độ bão cũng rất phức tạp. Từ ngày 23/10, trung tâm khí tượng đã cảnh báo khi vào biển Đông bão sẽ mạnh lên, mạnh nhất đạt cấp 12 khi tới Hoàng Sa vì đây là vùng biển thoáng và nóng, nhiều hơi ẩm.

"Nhưng khi vào tới nam vịnh Bắc bộ, ngang tỉnh Quảng Trị, chỉ trong buổi chiều 27/10, bão đã 'nhảy' từ cấp 12 lên cấp 14. Trong vòng 4 - 5 giờ, việc nhảy cấp này không mô hình đài nào có thể dự báo trước được, kể cả Mỹ và Nhật Bản. Không ai tính toán được là vào tới đó mà bão còn mạnh thêm nhiều như vậy", ông Tăng nói.

Nguyên nhân khiến bão mạnh lên đột ngột, theo lý giải của vị Giám đốc Trung tâm dự báo Khí tượng là do có rãnh gió Tây Nam trên cao 5.000 m. Ngày 26/10, khi bão đã vào sâu trong biển Đông, rãnh gió này mới xuất hiện. Cường độ của rãnh gió rất mạnh di chuyển từ phía Nam lên. Bão tiến vào gần rãnh gió Tây và bị thổi ngược lên phía Bắc.

Ngày 27/10, một ngày trước khi bão đổ bộ, trung tâm dự báo khí tượng vẫn chưa thể xác định chính xác vị trí bão sẽ hoành hành. Ảnh: Nchmf

Còn ông Bùi Văn Đức cho hay, thời điểm này, việc dự báo hướng đi của bão trở nên rất khó khăn vì dù đã phát hiện rãnh gió Tây Nam trên cao nhưng rãnh này còn phát triển và thay đổi chứ không phải như "đoàn tàu đi theo một đường cố định". Người làm công tác dự báo vì thế không thể dám chắc gió Tây xuất hiện thì cơn bão sẽ đi thế nào nên đã tham khảo tất cả các mô hình dự báo khác.

"Khi trình bày trước Ban chỉ đạo PCLB Trung ương, chúng tôi phải phân tích tất cả khả năng, có thể xác suất rất nhỏ song vẫn phải nói để ban chỉ đạo lường trước được mọi tình huống. Nhưng trong bản tin, chúng tôi phải cân nhắc rất kỹ vì nói cho dân thì chỉ được chọn một cái, đưa ra nhiều tình huống thì bà con biết đường nào mà chọn. Dự báo chỉ là dự báo thôi", ông Đức nói.

Diễn biến của cơn bão được ông Đức cho là thuộc loại "hiếm có", song việc dự báo đường đi của bão Sơn Tinh của cơ quan khí tượng quốc gia là tương đối chính xác, đồng thời, cơ quan này cũng đã theo dõi bão sát sao, điều chỉnh kịp thời mỗi khi nhận biết được các dấu hiệu thay đổi.

"Tuy nhiên, tôi nghĩ khi đã có những thiệt hại lớn về người và của thì không ai dám nói là mình đã hoàn thành tốt công tác dự báo, chúng tôi chỉ có thể nói là đã cố gắng hết sức mình để làm công tác 'đầu vào' cho cả hệ thống chỉ đạo công tác phòng tránh thiên tai", ông Đức thừa nhận.

 

Diễn biến của siêu bão Sơn Tinh

 

Ngày 23/10, hình thành từ một vùng áp thấp ngoài khơi Philippines, bão Sơn Tinh ngoài đặc điểm có tốc dộ di chuyển ban đầu rất nhanh thì cường độ và hướng đi được dự báo khá ổn định.

25/10, hơn một ngày sau, bão đã tiến vào biển Đông rồi tăng tốc rất nhanh, lên tới 25 - 30 km mỗi giờ. Với vận tốc và hướng di chuyển lúc đó, "cơn bão nhanh nhất trong gần 10 năm qua" được cơ quan khí tưởng cảnh báo chỉ trong khoảng 48 giờ sẽ áp sát ven biển miền Trung (từ Quảng Bình tới Quảng Trị).

Ngày 26/10, đài khí tượng Việt Nam dự báo tâm bão hướng vào Quảng Bình; cơ quan khí tượng của Hải quân Mỹ nhận định vào Hà Tĩnh, mạng cảnh báo bão nhiệt đới cho rằng bão đổ bộ vào Thanh Hóa...

Ngày 27/10, khi được dự báo đổ bộ trong 24 giờ kế tiếp, khu vực đổ bộ của bão vẫn chưa thể xác định. Công tác ứng phó với việc đổ bộ của bão đang căng như dây đàn suốt dọc các tỉnh từ Thanh Hóa tới Hà Tĩnh. Thực tế, trong ngày này, cơn bão bắt đầu thay đổi hướng di chuyển chệch lên phía Bắc, tăng sức mạnh song lại giảm tốc độ. Cường độ bão bất ngờ tăng tới cấp siêu bão (có lúc đạt cấp 14). Các bản tin dự báo kế tiếp liên tục phải điều chỉnh điều chỉnh thời gian và khu vực đổ bộ của bão, từ Nghệ An - Thanh Hóa dịch chuyển dần ra Nam Định.

Chiều tối 28/10, khi chỉ còn cách ven biển các tỉnh Ninh Bình - Nam Định - Thái Bình dưới 100 km, bão mạnh cấp 11-12 hoành hành suốt nhiều giờ tại đây khiến các địa phương này hứng chịu những trận gió mạnh có lúc giật tới cấp 14, mưa lớn suốt đêm.

Toàn bộ đường đi của bão Sơn Tinh từ lúc hình thành cho đến sáng 29/10. Bão không đổ bộ vào đất liền mà di chuyển vòng lên phía bắc, tan ở ven biển Hải Phòng - Quảng Ninh. Cơn bão thứ 8 và là cơn mạnh nhất trong năm đã gây nên thiệt hại nặng nề cho nhiều tỉnh ven biển Bắc Trung Bộ và Bắc Bộ