Giám sát chặt chẽ sao môi trường Việt Nam ngày càng xuống cấp ?

>>“Lương tâm” bắt tôi phải lên tiếng ! 

>>Cần hiểu và tôn trọng nhau khi đưa ra những nhận xét cá nhân !

Rừng nghèo, kiệt theo nhận xét của đoàn khảo sát do Bộ Tài nguyên - Môi trường chủ trì... Ảnh: minh họa

Chào anh Trung,

Đầu tiên tôi xin cảm ơn về thư trả lời của anh đối với ý kiến cá nhân tôi liên quan tới bài phỏng vấn của PV Thao Lan - Bộ TNMT (MONRE) đăng trên trang chủ Bộ TNMT về hai dự án thủy điện 6 & 6A ở Đồng Nai.

Trước tiên, đúng là trước đây khi đương nhiệm “ tôi  đã từng tham gia lập báo cáo ĐTM cho các dự án đầu tư trong lĩnh vực dầu khí, đã từng ngồi dự các phiên họp của các hội đồng thẩm định báo cáo ĐTM”. Có lẽ, có tới hàng trăm báo cáo ĐTM thuộc lãnh vực dầu khí & không thuộc lãnh vực dầu khí mà tôi đã tham gia lập báo cáo ĐTM.

Chính với gia sản không ít này mà tôi có chút ít kinh nghiệm để dám mạnh dạn đưa ra vài ý kiến tổng thể, chủ quan của mình về lĩnh vực môi trường của hai dự án thủy điện ở Đồng Nai mặt dù đây không thuộc lãnh vực chuyên môn sâu của tôi.

Trong thư phản hồi, anh Trung hay nhắc tôi nhiều lần rằng: “Về qui trình TĐ báo cáo ĐTM tôi cũng biết rồi nhưng rất tiếc hình như tôi không nhớ thì phải?”. Xin cảm ơn anh Trung về lời nhắc nhở này và cũng ơn trời là tôi chưa lú lẫn để quên những gì anh nhắc và tôi biết rõ qui trình thẩm định ĐTM lắm chứ nhưng tôi phải quên, vì với qui trình "chặt chẽ" về thẩm định ĐTM như vậy thì đã có hàng trăm ngàn dự án các loại ở Việt Nam đã được (hay đã bị) chi phối hay giám sát chặt chẽ về mặt môi trường.

Nếu đúng thì chắc chắn môi trường Việt Nam sẽ phải ngày càng cải thiện hơn lên chứ!

Thế mà sao thực tế lại là khác hoàn toàn. Môi trường Việt Nam ngày một xuống cấp nghiêm trọng, xuống cấp từng ngày...Trong đó, chắc chắn phải có sự đóng góp của hàng trăm ngàn dự án đã qua khâu thẩm định MT ở các cấp chứ! Đây là điều tôi trăn trở và lo lắng bởi lẽ sự xuống cấp môi trường của Việt Nam quá nhanh, dẫu biết rằng sự xuống cấp này sẽ do nhiều nguyên nhân nhưng chắc chắn trong khâu thẩm định ĐTM của ta hiện nay là có vấn đề.

Vài lần trước tôi đã gợi ý cho anh ba ý liên quan tới TĐ ĐTM là:

-Trình độ của tư vấn lập báo cáo ĐTM.

-Thành phần & trình độ chuyên môn sâu của các thành viên hội đồng thẩm định cho từng dự án cụ thể.

- Khâu hậu kiểm sau thẩm định.

Ba ý này của tôi, anh đều phản bác lại bằng những viện dẫn qui định này, thông tư nọ... rất chặt chẽ và khó phản bác lại, nhưng thật tiếc, thực tế môi trường Việt Nam hàng ngày vẫn xuống cấp? Vậy thì tại sao? Chắc chắn qui trình thẩm định ĐTM vẫn tồn tại những điều gì đó có thể thuộc loại "những điều tế nhị"nào đó chăng? Tôi nghĩ anh Trung hãy bình tĩnh, suy sét lại những góp ý của tôi liên quan đến khâu thẩm định ĐTM, hi vọng anh sẽ tìm ra câu trả lời thay tôi.

Và nội dung vừa trao đổi với anh cũng chính là câu tôi trả lời cho anh là tại sao: “Về qui trình thẩm định báo cáo ĐTM tôi cũng biết rồi nhưng rất tiếc hình như tôi không nhớ thì phải?”

Liên quan tới các nội dung khác trong thư phản hồi của anh Trung:

 Về các vấn đề liên quan đến thực tiễn và khoa học: Tôi nghĩ anh đã hiểu nhầm những gì tôi đã viết. Bài viết của tôi chỉ liên quan tới những nội dung mà bài báo của PV Thao Lan đã viết. Đó là tôi muốn những ai đưa ra ý kiến rằng“Hội đồng chưa nhận được ý kiến phản hồi nào mang tính thực tiễn, khoa học” thì phải chứng minh được tính “thực tiễn & khoa học" của mình liên quan đến lĩnh vực môi trường của hai dự án TĐ 6 & 6A ở ĐN chứ.

Qua bài báo của PV Thao Lan liệu có thể tìm đâu được “tính thực tiễn & khoa học” về môi trường của 2 dự án này không? Tôi  nhắc lại hãy đóng khung tranh luận của chúng ta trong nội dung bài báo củaThao Lan thôi. AnhTrung đừng tung ra hàng loạt thông tin và dẫn chứng khác ngoài nội dung đăng tải của bài báo thì lại lạc mất chủ đề. Hơn nữa đi vào chi tiết của từng vấn đề thì còn nhiều nội dung cần phải tranh luận lắm...

Về qui chế hoạt động của hội đồng Thẩm định: Đây cũng lại là một sự hiểu nhầm nữa, nguyên văn trong bài viết của tôi:"Những gì đọc được ở bài báo toát lên, đây chỉ là “phán quyết” của người có quyền uy, người quản lý, người quen đưa ra“Quyết định”.

Tôi chỉ nhận xét, đưa ra cảm nghĩ của mình từ bài viết củaThao lan mà thôi , tôi chưa dám, hay chưa có ý nghĩ "động chạm" đến hội đồng thẩm định.

Về Tham khảo ý kiến của Cộng đồng: Cũng như 2 ý trên trong bài viết của minh đối với bài báo của Thao Lan tôi  viết". Tôi không thấy Cục Thẩm định và Đánh giá tác động môi trường nêu ý kiến chính thức của UBND các tỉnh hạ lưu khác..." . Vì vậy anh Trung chớ vì câu này mà kết luận: “Hình như anh lại không hiểu quy trình tham vấn rồi khi đưa ra nhận xét liên quan đến quá trình tham vấn các tỉnh hạ lưu”  đó là chưa nói anh Trung đã viết rằng: "... Xin thông báo để anh rõ, các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương và TP Hồ Chí Minh đã nhận được báo cáo ĐTM đầy đủ (bao gồm các các chuyên đề tính toán dòng chảy, đa dạng sinh học và xã hội); hiện các tỉnh đã gửi cho các ban ngành chuyên môn để đưa ra ý kiến có liên quan đến các tác động của 2 dự án đến địa phương mình quản lý ".

Vậy tôi xin được hỏi thêm: Khi báo cáo ĐTM chưa được phê duyệt chính thức thì các báo cáo ĐTM mà các tỉnh đọc tham khảo có mang tính pháp lý không? Nhỡ  khi ra hội đồng thẩm định báo cáo ĐTM bị bác bỏ hoàn toàn hay từng phần thì ý kiến của các tỉnh có còn giá trị nữa hay không?

Tôi có thêm ý này nữa về việc tham khảo kiến của Cộng đồng: Nếu trong báo cáo ĐTM của hai dự án thủy điện này đã có tham khảo ý kiến công đồng thì cần phải xem xét lại độ tin cậy của bảng tham khảo & đã có một tổ chức độc lập nào kiểm tra những ý kiến tham khảo của  báo cáo ĐTM này không?

Liên quan đến lấy ý kiến những người làm công tác KH-CN Việt Nam, anh Trung  bảo gợi ý của tôi thừa xong tôi vẫn muốn được bảo lưu ý kiến này vì hiện nay hàng loạt các dự án thủy điện ở Việt Nam đang để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng tới mức nhều tỉnh đã phải dừng hay loại bỏ nhiều dự án thủy điện ở địa bàn của tỉnh mình. Sông Tranh 2 là tiếng chuông báo động khẩn về các dự án thủy điện ở Việt Nam mà thôi, đây không:".. chỉ là động đất, nứt gãy đó là việc của cơ quan khảo sát, thiết kế và trách nhiệm của các cơ quan thẩm định thiết kế kỹ thuật, an toàn công trình" như anh Trung viết cho tôi, mà Sông Tranh 2 bây giờ là lòng dân bất an, hoảng loạn, cuộc sống người dân bị xáo trộn nghiêm trọng có nguy cơ xẩy nhiều tình huống xã hội , an ninh khác...Vì vậy,  tôi muốn giữ việc lấy ý kiến những người làm công tác KH-CN ở Việt Nam cho hai dự án thủy điện Đồng Nai để những người chịu trách nhiệm về chiến lược phát triển thủy điện ở Việt Nam có thông tin mà tham khảo.

Thư trả lời của tôi đã dài, tôi hi vọng anhTrung chắt lọc từ những ý kiến của tôi vài điều có ích nho nhỏ cho công tác quản lý của mình. Còn bài viết hôm qua của tôi chỉ bó gọn trong khuông khổ trả lời lại những gì mà bài báo của Thao Lan viết.Tôi không muốn và chắc không đủ trình độ chuyên môn sâu để tranh luận sâu về từng nội dung chi tiết của D/A TĐ 6 & 6A ĐN. Nhưng tôi muốn nhắc lại trăn trở của mình: Tại sao môi trường Việt Nam đang xuống cấp nhanh hàng ngày ?

Mà mỗi người chúng ta đều không ai thấy mình có lỗi cả…?

Trân trọng!