“Lương tâm” bắt tôi phải lên tiếng !

>>"Công nghệ” sao chép

>>Ai tư vấn, đánh giá, lập báo cáo tác động môi trường dự án thủy điện Đồng Nai 6 & 6A?

Với bài viết của mình gửi cho Tin nhanh về môi trường Việt Nam,TS Nguyễn Đức Huỳnh có những câu hỏi xin được gửi cho Cục Thẩm định và Đánh giá tác động Môi trường và những ai có trách nhiệm trong việc thẩm định báo cáo ĐTM của hai dự án thủy điện Đồng Nai 6 & 6A. 

 Khảo sát ở VQG Cát Tiên- Ảnh trên trang chủ www.monre.gov.vn

1. Về khẳng định : “Hội đồng chưa nhận được ý kiến phản hồi nào mang tính thực tiễn, khoa học”.

Điều đầu tiên tôi chưa biết chính xác Cục Thẩm định và Đánh giá Tác động Môi trường hay của Hội đồng thẩm định đã nhận những ý kiến phản biện nào của công luận đối với hai dự án Thẩm định ở Đồng Nai, nhưng qua những gì báo chí đã phản ảnh, qua ý kiến ở một số cuộc hội thảo liên quan đến 2 dự án Thủy điện này thì ý kiến của tôi khác với ý kiến “Hội đồng chưa nhận được ý kiến phản hồi nào mang tính thực tiễn, khoa học “.

Thật vậy, tôi xin được hỏi rằng những lý luận gì của Cục Thẩm định và Đánh giá Tác động Môi trường hay của Hội đồng thẩm định (Hình như Hội đồng chưa họp? thì lấy đâu ra ý kiến?) liên quan đến 2 dự án thủy điện  này là mang "Tính thực tiễn, khoa học". Tôi thấy quí vị toàn viện dẫn luật này thông tri nọ, rồi chức danh, bằng cấp của ông A & bà B của hội đồng ra để làm gì?

Tôi cố gắng luận giải mãi mà không hiểu  được... chứ chưa thấy một dòng về những lập luận mang "Tính thực tiễn, khoa học" của quí vị hay của Cục Thẩm định và Đánh giá Tác động Môi trường. Khi bản thân mình chưa chứng minh được "Tính thực tiễn, khoa học" của dự án thì làm sao đủ lý lẻ thuyết phục để khẳng định người khác là "Hội đồng chưa nhận được ý kiến phản hồi nào mang tính thực tiễn, khoa học"?.    

Đó là chưa nói đến rằng trong khoa học khi anh muốn phản bác luận cứ nào của ai thì anh phải dựa vào một tiêu chí phổ biến được nhiều người công nhận để phán xét và từ đó đưa ra luận cứ khoa học của riêng mình, chính xác hơn, đúng đắn hơn, để thuyết phục người khác. Ở đây tôi cố tìm điều này mà không thể!   

Những gì đọc được ở bài báo toát lên, đây chỉ là “phán quyết” của người có quyền uy, người quản lý, người quen đưa ra“Quyết định”.. .

2. Việt Nam chúng ta đã có quá nhiều thí dụ về ĐTM các dự án khác nhau mà hậu quả sau  một thời gian  khi nẩy sinh các sự cố môi trường thì nhận được lời giải thích của người lập Báo cáo ĐTM và của những người trách nhiệm của chính quyền rằng "Đó là hạn chế về nhận thức vào thời điểm lúc bấy giờ..." còn hậu quả thực thì người dân phải lãnh đủ (Ví dụ:  Công ty Vedan đã giết chết dòng sông Thị Vải, vụ Thủy điện sông Tranh 2... và còn nhiều, nhiều lắm những thí dụ tương tự khác không sao kể hết...).

Riêng đọc những lý luận của Cục Thẩm định và Đánh giá tác động môi trường cho 2 dự án thủy điện Đồng Nai 6 & 6A sao tôi thấy hao hao với những gì mà Bộ TNMT đã bảo vệ cho các dự án Bôxit Tây Nguyên trước đây thế!

Những hậu quả gì liên quan đến Môi trường & Sinh thái, kinh tế và xã hội đang chờ đợi cho các dự án Bôxit Tây Nguyên cũng sẽ là những hậu quả tương tự liên quan đến Môi trường & Sinh thái, kinh tế và xã hội đang chờ đợi cho hai dự án Thủy điện Đồng Nai 6 & 6A .Lúc đó chắc chắn điệp khúc "Đó là hạn chế về nhận thức vào thời điểm lúc bấy giờ..." lại sẽ vang lên.

3. Với bất kỳ quốc gia nào: Một tiêu chí rất quan trọng và có tính quyết định việc cấp phép cho bất kỳ dự án nào là "Tham vấn ý kiến cộng đồng". Tôi không được đọc mục này trong báo cáo ĐTM của 2 dự án này nhưng qua nội dung của bài báo thì tôi biết UBND tỉnh Đồng Nai không đồng thuận cho 2 dự án này. Tuy nhiên ý kiến của Cục Thẩm định và Đánh giá tác động môi trường cho rằng: "Việc này như đã nói ở phần trên, các tỉnh hạ lưu căn cứ vào các đánh giá tác động của 2 dự án, đề xuất phòng ngừa, giảm thiểu có liên quan đến các tác động của 2 dự án đối với địa phương mình để đưa ra các ý kiến trong phạm vi chức năng, quyền hạn do địa phương mình quản lý, không nên có các ý kiến đối với các vấn đề thuộc phạm vi quản lý theo thẩm quyền và trách nhiệm của UBND các tỉnh khác". Đọc xong ý này tôi có 2 suy nghĩ:

- “…Các tỉnh hạ lưu căn cứ vào các đánh giá tác động của 2 dự án” Đánh giá tác động của hai dự án. Vậy b/c ĐTM chưa được phê duyệt thì các tỉnh dựa vào “các đánh giá tác động của 2 dự án” này ở đâu? Hay họ tự đánh giá, liệu họ có đủ số liệu để tự đánh giá được không?

- Đây là ý kiến chủ quan của Cục Thẩm định và Đánh giá tác động môi trường đối với ý kiến của UBND tỉnh Đồng Nai, nơi có dự án, hơn nữa cũng không thấy Cục Thẩm định và Đánh giá tác động môi trường nêu ý kiến chính thức của UBND các tỉnh hạ lưu khác. Nhưng, tôi nhấn mạnh rằng "Nhưng" vì đây mới là yếu tố quyết định: đó là, tôi không thấy ý kiến bày tỏ có hay không ủng hộ đối với 2 dự án thủy điện Đồng Nai 6 & &6A của cộng đồng dân cư sống dọc 2 bờ sông Đồng Nai nơi chịu ảnh hưởng của 2 dự án thủy điện này. (Nếu trong báo cáo ĐTM của hai dự án thủy điện này đã có tham khảo ý kiến công đồng thì cần phải xem xét lại độ tin cậy của bảng tham khảo & đã có một tổ chức độc lập nào kiểm tra những ý kiến tham khảo cộng đồng của  báo cáo ĐTM này không?)  Đây sẽ là yếu tố quyết định theo chuẩn mực quốc tế hiện nay. Tôi tin Cục Thẩm định và Đánh giá tác động môi trường hiểu hơn tôi về vấn đề này!

4. Điều cuối cùng tôi muốn gợi ý với Cục Thẩm định và Đánh giá tác động môi trường: Nên chăng thông qua mạng hay một hình thức nào đó Cục Thẩm định và Đánh giá tác động môi trường lấy ý kiến của cộng đồng người làm công tác KH-CN Việt Nam về việc có hay không xây dựng hai dự án thủy điện Đồng Nai 6 & 6A. Nếu là những người dám đối mặt với sự thực thì đây là việc làm cần thiết.