Đã từ lâu, tôi lần theo truyền thuyết “dấu chân Ngựa Gióng” để tìm hiểu về những vết tích có thực này. Năm 1995, khi nghiên cứu về Than bùn vùng trũng quanh TP Hà Nội, tôi được chứng kiến khá nhiều hố “vết chân ngựa Gióng” (hố nước nhỏ) trên cánh đồng Lỗ Giao xã Việt Hùng phía đông thị trấn Đông Anh.
Dấu vết nghi là các hố thiên thạch ở cánh đồng Uy Nỗ-Đông Anh (Ảnh Wikimapia) |
Tôi không lạm bàn về các truyền thuyết tâm linh, về ý chí và sức mạnh quật cường của dân tộc ta chống giặc phương Bắc từ mấy ngàn năm trước. Dưới con mắt khoa học, tôi chỉ muốn đi tìm lại các “dấu chân ngựa Gióng” để giải thích một hiện tượng thiên nhiên vô cùng hiếm có, đã được nhân dân ta thần thánh hoá từ bao đời nay.
Một vùng khác theo dân gian cũng thấy có nhiều vết ao nhỏ “dấu chân ngựa Gióng” là xung quanh thị trấn Phố Mới huyện Quế Võ (Bắc Ninh). Tại đây, các ao nhỏ phân bố nhiều ở Phố Mới và các xã lân cận như Bồng Lai, Việt Hùng, Bằng An, Phương Liễu và Phượng Mao.
Dấu vết nghi hố thiên thạch ở phía tây Quế Võ-Bắc Ninh (Ảnh Wikimapia) |
Có thể thấy rằng, hai khu vực dấu vết này không liền nhau. Dải Đông Anh kéo dài tới hơn 20km, còn vùng Quế Võ lại có dạng đoản, hơi kéo dài phương Đông Tây hơn 10km. Chính vì vậy, có nhiều câu chuyện về Thánh Gióng vùng Phù Đổng qua Đông Anh lên núi Vệ Linh lại gắn với những dấu vết bên thị trấn huyện Quế Võ. Việc nhầm lẫn này cũng là lẽ thường vì cả hai bên đều được gắn với dấu chân ngựa, dấu cây tre đằng ngà và tên làng Cháy.
Ý kiến nhận định ban đầu của tôi về nguyên nhân thực tế của sự thành tạo các hố nhỏ này là do Thiên thạch (Meteorite) rơi xuống Trái đất. Lần lại dấu tích, nhận xét có thể đây là dấu vết hai tảng thiên thạch rất lớn vỡ ra thành các viên đá lớn rơi xuống Trái Đất, tạo nên những hố lớn trên đồng bằng.
Một dấu vết thực tế trên cánh đồng Uy Nỗ - Đông Anh |
Một nhóm đá rơi ở vùng Đông Anh và một nhóm khác ở vùng Quế Võ. Vì hai dải này có phương kéo dài khác nhau nên có thể không rơi cùng một thời điểm. Nếu biết dấu vết từ ban đầu, ta sẽ biết rõ hướng rơi của dải thiên thạch vì quan sát được hình dạng các hố.
Nếu hướng nhận định này được công nhận thì cần có thêm các khảo cứu khoa học nghiêm túc về lịch sử, cổ địa lý, về sự ảnh hưởng của các thiên thạch đến môi trường hiện nay… Đặc biệt, có thể tìm thấy các viên đá thiên thạch cổ bị chôn vùi sâu trong tầng đất. Các tảng đá thiên thạch hiện nay rất có giá trị trên thị trường.