Giải mã "động đất kép" tại Iran

Một phụ nữ Iran đứng trên đống đổ nát tại nơi từng là nhà của bà ở thành phố Varzaqan trước địa chấn kép hôm 11/8. Ảnh: AP.

Giới chức Iran thông báo nhiều dư chấn tiếp tục xuất hiện tại phía tây bắc của nước này sau khi hai trận động đất xảy ra hôm 11/8 khiến 306 người chết và hơn 3.000 người bị thương.

Hai cơn địa chấn, có cường độ 6,3 và 6,4 độ Richter, xuất hiện cách nhau khoảng 10 km. Đây là hiện tượng bất thường, bởi theo Cục Khảo sát Địa chất Mỹ, vùng tây bắc của Iran mới chỉ hứng chịu 7 trận động đất có cường độ từ 6 độ Richter trở lên trong vòng 40 năm qua.

Gavin Hayes, một nhà nghiên cứu của Trung tâm Thông tin Động đất quốc gia của Mỹ, nói rằng vùng tây bắc Iran đối mặt với nguy cơ động đất cao dù nó không nằm trên ranh giới giữa hai mảng kiến tạo địa tầng, Livescience cho biết.

“Khu vực này là một cao nguyên từng nhô lên bởi sự hội tụ giữa mảng kiến tạo Arab và mảng kiến tạo Âu-Á. Vì thế nó có rất nhiều đường phay (đường đứt gãy) và từng hứng chịu nhiều động đất trong quá khứ”, Hayes nói.

Vỏ trái đất không phải là một khối lành lặn mà nứt thành nhiều mảng. Chúng thường xuyên va chạm và cọ xát với nhau. Mảng kiến tạo Arab tạo nên Arab Saudi, Yemen, Oman và trải dài tới phía bắc Syria, Iraq và phía nam Thổ Nhĩ Kỳ. Do đang dịch chuyển về phía bắc, nó cọ xát với mảng địa tầng Âu-Á, thứ tạo nên phần lớn châu Á và châu Âu.

Địa chấn kép hôm 11/8 là những trận động đất được tạo nên bởi hiện tượng cọ xát xiên, nghĩa là hai mảng kiến tạo dịch chuyển gần như theo chiều ngang. Những trận động đất như thế thường xảy ra khá gần mặt đất nên con người luôn cảm thấy mặt đất rung lắc rất mạnh.

Dư chấn có cường độ từ 4 độ Richter trở lên thường xuất hiện vài tuần hoặc vài tháng sau những trận động đất do cọ xát xiên.

Những trận động đất ở phía tây bắc Iran thường có cường độ nhỏ hơn 7 độ Richter, Hayes khẳng định. Nhưng do các công trình xây dựng ở khu vực này có chất lượng thấp nên những trận động đất từ 6 tới 7 độ Richter có thể gây thiệt hại lớn về người và tài sản. Giới truyền thông đưa tin vô số làng bị san phẳng sau động đất kép.

“Ngay sau khi động đất nông xảy ra ở phía tây bắc Iran, chúng ta đều biết rằng hàng trăm người sẽ mất mạng”, Hayes nhận định.