Công khai bức tử sông Hậu

Từ trước đến nay việc thải nước ra sông Hậu diễn ra công khai. Sông Hậu chảy qua Cần Thơ, đang chịu đựng nước thải chưa qua xử lý của 3 khu công nghiệp - mỗi ngày trên 60.000 m3, chưa kể hàng ngàn cơ sở tiểu thủ công nghiệp khác.

Những miệng cống của doanh nghiệp tại khu công nghiệp Trà Nóc xả nước đen ngòm ra sông Hậu Ảnh: Kiến Giang

Vô tư  xả nước bẩn

Theo quy trình, nước thải sau khi được doanh nghiệp xử lý bước một, tập trung lại tại khu công nghiệp (KCN) xử lý lần hai rồi mới được thải ra sông Hậu. Ở đây, 15 phần trăm doanh nghiệp thải nước bẩn trực tiếp ra sông, còn lại 85% có hệ thống xử lý nước thải bước một.

Tuy nhiên việc các hệ thống này có được vận hành thường xuyên hay không không chắc chắn. Thực tế, hầu hết các miệng cống từ các doanh nghiệp thường xuyên thải ra thứ nước đen ngòm, đặc quánh và tanh nồng.

Nhà ông Dương Văn Mười (tại khu vực 4, phường Trà Nóc, Bình Thủy, Cần Thơ) nằm cạnh một cống thoát nước của KCN Trà Nóc đổ ra rạch rồi chảy ra sông Hậu.

Ông bức xúc: “Nhiều năm nay, người dân ở đây chịu đủ mùi tanh của cá, mùi hôi thối của vỏ tôm, lông gà vịt. Rạch Sang Trắng trước kia là nguồn nước sinh hoạt của bà con. Nay nước rạch bẩn đến mức không ngửi nổi. Dân xung quanh mắc đủ thứ bệnh”.

Ông Lê Văn Minh, Trưởng phòng Quản lý Môi trường, thuộc Sở Tài nguyên&Môi trường Cần Thơ, cho biết chi phí xây dựng hệ thống xử lý nước thải bước một với doanh nghiệp nhỏ xấp xỉ một tỷ đồng, doanh nghiệp lớn lên đến hàng chục tỷ đồng. Chi phí vận hành hệ thống xử lý nước thải tốn kém cả trăm triệu đồng/tháng nên không ít doanh nghiệp không xây dựng hoặc không vận hành hệ thống xử lý nước thải mà thải trực tiếp ra sông. “Chỉ khi có kiểm tra, doanh nghiệp mới vận hành hệ thống xử lý nước thải để đối phó” - Ông Minh nói.

Trên địa bàn Cần Thơ còn có 500 ao, bè nuôi cá, trên dưới 5.000 cơ sở tiểu thủ công nghiệp, bệnh viện đều chưa có hệ thống xử lý nước thải chung. Tình trạng này kéo dài đã hàng chục năm mà không có biện pháp ngăn chặn.

Hiện nước sông Hậu đã có hàm lượng độc tố vượt quá chuẩn cho phép. Ví dụ như hàm lượng amoniac vượt quá 10 lần, chỉ số coliform (nhóm vi khuẩn gây bệnh đường ruột) vượt 136 lần.

Chế tài quá đuối

Theo ông Minh, việc doanh nghiệp thải nước bẩn trực tiếp ra sông có một phần do khi quy hoạch KCN, không xây dựng hệ thống xử lý nước thải chung. Đến nay, UBND Cần Thơ mới tính đến phương án vay 15 triệu USD để xây dựng tại KCN Trà Nóc nhưng cũng phải đợi đến năm 2009 mới bàn đến việc xây dựng đề án.  

Ông Minh nói: “Việc vi phạm của doanh nghiệp là công khai và tràn lan, tuy nhiên chế tài là không đủ mạnh”.

Ví dụ, Sở Tài nguyên&Môi trường chỉ được phép xử phạt doanh nghiệp vi phạm dưới 70 triệu đồng, cao hơn phải trình UBND thành phố ra quyết định. Dù có bị xử phạt mức như vậy là quá nhẹ nhàng so với chi phí xây dựng và vận hành hệ thống xử lý nước thải. Phòng Quản lý Môi Trường (Sở Tài nguyên&Môi trường Cần Thơ) biên chế 10 người, hàng năm kiểm tra không xuể.

Việc kiểm tra, xử phạt hàng ngàn cơ sở tiểu thủ công nghiệp và hàng trăm hộ nuôi cá được phân cấp cho phòng tài nguyên&môi trường các quận, huyện. Mỗi quận, huyện chỉ có từ 1 - 2 cán bộ nên việc kiểm tra, xử phạt các cơ sở này rất kém hiệu quả cơ quan chức năng thiếu phương tiện, con người và chuyên môn lâu nay bất lực nhìn các cơ sở này công khai xả nước bẩn ra sông.

Đơn cử như 40 cơ sở nấu mật đường tại huyện Thốt Nốt, có hàm lượng độc tố chất thải thẳng ra sông vượt mức cho phép hàng ngàn lần. Trong khi huyện chỉ có một cán bộ chuyên trách về môi trường.

Phòng Cảnh sát Môi trường, Công an Cần Thơ được thành lập từ tháng 10/2007 đến nay có 25 cán bộ, chiến sỹ kiêm nhiệm nhiều việc. Không có phương tiện tác nghiệp, mỗi lần muốn kiểm tra các doanh nghiệp phải đi nhờ phương tiện của các đơn vị khác.

Việc xử phạt các doanh nghiệp cũng chuyển về Sở Tài nguyên&Môi trường. Thượng tá Lê Văn Chì, Trưởng phòng, cho biết: “Đã có pháp lệnh xử phạt hành chính quy định thẩm quyền của cảnh sát môi trường, tuy nhiên phải chờ nghị định và thông tư hướng dẫn”. 

(Theo Tiền Phong)