Báo động tình trạng ô nhiễm môi trường làng nghề ở Nam Định

Các làng nghề chủ yếu là sản xuất thủ công, với thiết bị cũ, công nghệ lạc hậu, lực lượng lao động chủ yếu làm việc theo kinh nghiệm "cha truyền con nối". Khu vực làng nghề nằm xen kẽ với các khu dân cư. Hầu hết các làng nghề đều chưa có quy hoạch, kế hoạch đầu tư, quản lý, xử lý các nguồn thải về lâu dài cũng như trước mắt. 

Ảnh minh họa

Theo điều tra của cơ quan chức năng, gần 50% số làng nghề thải ra môi trường các chất thải dạng ô nhiễm điển hình; trong đó có nước thải chưa qua xử lý, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ của người dân. Ý thức bảo vệ môi trường của các hộ, các cơ sở sản xuất tại các làng nghề còn yếu nên tình trạng ô nhiễm ngày càng gia tăng. Ở nhiều làng nghề tình trạng ô nhiễm được đánh giá là hết sức nghiêm trọng, điển hình là các làng nghề mây tre đan Yên Tiến (huyện Ý Yên), cơ khí đúc Vân Chàng, Đồng Côi (Nam Trực). Nhiều làng nghề sử dụng lượng lớn các hoá chất như axít, sút, dung dịch mạ, dung môi hữu cơ, sơn màu (HCL, Andehyt, Axeton, Phenol, Xyclohecxan)... rất độc hại đối với môi trường, ảnh hưởng đến sức khoẻ con người và gây viêm đường hô hấp, dị ứng, bệnh ngoài da, bệnh phụ khoa.

Theo kết quả đánh giá ô nhiễm tại 63 làng nghề do Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Nam Định tiến hành mới đây, các loại hình sản xuất cơ khí, dệt may, tẩy nhuộm, thủ công mỹ nghệ, mây tre đan, chế biến lương thực-thực phẩm đang gây ảnh hưởng nhiếu nhất đến môi trường. Các kết quả quan trắc cho thấy thông số BOD5, COD, tổng N (T-N) và tổng P (T-P) tại nhiều làng nghề trên địa bàn tỉnh đều vượt ngưỡng cho phép, trong khi thông số NH3 vượt từ 1,5 đến hơn 13 lần.

Tại làng nghề Vân Chàng, thị trấn Nam Giang, huyện Nam Trực, ô nhiễm môi trường đang đe dọa sức khoẻ người dân, dù địa phương đã có dự án đẩy khí thải lên cao và dồn nước thải nguy hại vào hồ sinh học. Làng nghề Vân Chàng chuyên sản xuất hàng cơ khí, đúc, mạ tẩy - mỗi tháng sử dụng khoảng 300 tấn than và 112,5 tấn hoá chất các lại như axít, sút, Cr CaC2.Theo điều tra của ngành y tế, tuổi thọ trung bình của người dân Vân Chàng không vượt quá 55. 


Làng nghề tái chế nhựa Báo Đáp, xã Hồng Quang, huyện Nam Trực có gần 600 lao động tham gia làm nghề. Hiện, làng nghề này vẫn chưa có bể chứa, chôn lấp chất thải rắn, trong khi ô nhiễm nguồn nước đang ở mức báo động. Các hộ và cơ sở sản xuất ở Báo Đáp sử dụng bình quân mỗi tháng 140 tấn dầu, gần 100 kg hoá chất các loại. Hoặc làng nghề La Xuyên, xã Yên Ninh, huyện Ý Yên chuyên sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ, dù đã có bể chứa chất thải tập trung, nhưng kết quả phân tích cho thấy môi trường nơi đây đang ô nhiễm nghiêm trọng, với các thông số COD, BOD5, tổng N (T-N) đều vượt tiêu chuẩn cho phép từ 1,15 đến 2,6 lần, trong khi các mẫu P (T-P) vượt từ 9-11,9 lần, thông số NH3 vượt từ 1,29 đến 7,1 lần. Tại nhiều làng nghề khác, dù được quan tâm đầu tư xử lý nước thải, song ô nhiễm vẫn ở mức lo ngại, do các làng nghề sử dụng nhiều than và hóa chất độc hại. 


Tại làng nghề Yên Tiến, huyện Ý Yên chuyên sản xuất hàng sơn mài, đồ thờ, mây tre đan xuất khẩu có gần 70% số hộ tham gia làm nghề. Hệ thống cống thu gom nước thải và thoát nước cơ bản đã được đầu tư nhưng chưa thực sự đảm bảo, môi trường ở Yên Tiến vẫn đang là vấn đề nổi cộm. Hầu hết người dân của 19 thôn trong xã Yên Tiến đều tham gia làm nghề. Trong tổng số gần 3.200 hộ (với trên 13.000 nhân khẩu) của Yên Tiến, có trên 2.000 hộ tham gia làm nghề thường xuyên, số còn lại làm nghề theo mùa vụ. Nghề tre, nứa chắp đang gây ô nhiễm môi trường trầm trọng, do công đoạn xử lý ngâm nguyên liệu tre, nứa trước khi đưa vào sản xuất. Ước tính bình quân mỗi ngày Yên Tiến sử dụng 150-200 tấn tre, nứa. Mỗi năm, toàn xã sử dụng khoảng 70.000 tấn tre, nứa nguyên liệu. Để sản xuất ra thành phẩm, số lượng nguyên liệu này đều phải được xử lý thô bằng công đoạn bắt buộc là ngâm trong nước từ 2 đến 3 tháng. Do số lượng nguyên liệu quá lớn, nên toàn bộ những điểm có mặt nước của xã đều được người dân tận dụng để ngâm tre, nứa. Tất cả các vùng mặt nước của Yên Tiến dần chuyển sang màu đen kịt, đặc quánh, bốc mùi hôi thối nồng nặc. Các số liệu quan trắc tại các kênh, ao, hồ của Yên Tiến cho thấy, các thông số độc hại đều vượt 1,1 đến 1,68 lần tiêu chuẩn cho phép. Kết luận phân tích cũng khẳng định nguồn nước mặt tại Yên Tiến không thể sử dụng cho bất kỳ mục đích nào khác, kể cả tưới tiêu nông nghiệp. Ngoài ra, do thời gian kéo dài, ô nhiễm đã ngấm từ ao, hồ xuống nước ngầm. Tất cả các giếng đào, giếng khoan, nguồn nước ngầm của Yên Tiến cũng đều có màu sẫm, vẩn và có mùi lạ. Hậu quả từ ô nhiễm đã thể hiện ngày càng nặng nề trong đời sống của cư dân địa phương. Tỷ lệ người dân mắc các bệnh về phổi, ngoài da, bệnh tiêu hóa, bệnh mắt tăng cao. Năm 2011, tỷ lệ mắt hột hoạt tính trong học sinh là 1,28%. Đặc biệt, riêng năm 2011, xã có tới 11 người chết do ung thư.

Ông Hoàng Trọng Nghĩa, Phó Chi cục Trưởng Chi cục Bảo vệ Môi trường, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Nam Định cho biết: Hiện tại việc quản lý, kiểm soát vấn đề ô nhiễm môi trường làng nghề trên địa bàn tỉnh hết sức khó khăn, do ý thức bảo vệ môi trường của các hộ sản xuất quá yếu; nguồn vốn đầu tư cho công tác bảo vệ môi trường, nhất là là môi trường làng nghề, còn hạn chế; sự vào cuộc của các cấp các ngành còn chưa quyết liệt. Theo ông Nghĩa, để làm tốt công tác bảo vệ môi trường làng nghề cần phải có chính sách hỗ trợ đầu tư xử lý giảm thiếu ô nhiễm tại các làng nghề; tăng cường cường công tác thanh tra, kiểm tra, đẩy mạnh công tác tuyên truyển, phổ biến luật bảo vệ môi trường; xây dựng quy hoạch mặt bằng sản xuất tại tất cả các làng nghề; di chuyển các cơ sở sản xuất ra khỏi khu dân cư.