Nỗ lực phòng chống bệnh “chổi rồng” gây hại cây nhãn

Theo thống kê bước đầu, toàn tỉnh hiện có khoảng 2.000 ha nhãn, chủ yếu giống nhãn tiêu da bò bị nhiễm bệnh “chổi rồng”. Huyện Cầu Kè là địa phương bị thiệt hại nặng nhất với 1.645 ha; trong đó, có 1.152 ha có tỷ lệ bị thiệt hại hơn 70% và 493 ha bị thiệt hại từ 30 - 70%. 

Bệnh chổi rồng trên cây nhãn.( Ảnh minh họa)

Ông Nguyễn Văn Dũng, chủ nhà vườn ấp Đồn Điền, xã Ninh Thới (huyện Cầu Kè) cho biết: Gia đình ông có 0,7 ha đất vườn, cách đây 8 năm ông đầu tư cải tạo đất trồng chuyên canh giống nhãn tiêu da bò. Đây là vùng đất cát pha rất thích nghi với cây nhãn. Trước đây, trên diện tích này mỗi năm ông thu hoạch được khoảng 5-7 tấn trái. Nhưng liên tiếp trong hai năm gần đây (2011 - 2012) do nhãn bị nhiễm bệnh “chổi rồng” gia đình ông chỉ thu hoạch được trên dưới 1 tấn trái. Tuy ông được cán bộ Trạm bảo vệ thực vật huyện hướng dẫn, thực hiện các biện pháp phòng trị nhưng không đạt hiệu quả. Ông kiến nghị các nhà chuyên môn cần sớm tìm ra nguyên nhân và hướng dẫn các biện pháp phòng trị hữu hiệu để cứu cây nhãn, đồng thời cần triển khai phòng chống dịch một cách đồng loạt, dứt điểm từng khu vực, tránh tình trạng mạnh ai nấy làm không hiệu quả như hiện nay. 

Kỹ sư Nguyễn Hữu Bình, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp & Phát triển nông thôn huyện Cầu Kè cho biết: Để chuẩn bị ra quân phòng chống bệnh “chổi rồng” huyện đã thành lập 12 tổ công tác gồm 47 thành viên; mỗi thành viên được phân công theo dõi, quản lý thực hiện các biện pháp phòng bệnh khoảng 50 ha nhãn. Từ ngày 16 đến 30/7/2012 huyện đã tiến hành mở 76 lớp tập huấn kỹ thuật cắt đọt, tỉa cành, phun thuốc trừ nhện cho khoảng 4.500 lượt vườn. Ngoài ra, Phòng còn phối hợp với các ngành, các cấp có liên quan đẩy mạnh công tác tuyên truyền, coi đây là biện pháp hàng đầu để các nhà vườn hiểu rõ ý nghĩa, tầm quan trọng chiến dịch. Từ đó, họ tự nguyện tham gia một cách tích cực, thực hiện các biện pháp phòng chống bệnh “chổi rồng” một cách đồng loạt, dứt điểm theo từng khu vực. 

Theo Tiến sĩ Hồ Văn Chiến, Giám đốc Trung tâm bảo vệ thực vật phía Nam, bệnh “chổi rồng” hay còn gọi là bệnh “đầu lân”, lần đầu tiên xuất hiện tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và Đồng Nai vào năm 2003. Tuy nhiên, sau đó bệnh lây sang và trở thành dịch ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt đối với giống nhãn tiêu da bò. Tác nhân gây ra bệnh “chổi rồng” là loài nhện lông nhung (tên khoa học Rriophyes dimocarpi); khi đọt non vừa nhú lên nhện lông nhung chích vào trong đó truyền loại vi sinh vật làm cho lá non, bông bị biến dạng co cụm lại như bó chổi nên các nhà vườn đặt tên loại bệnh này là bệnh “chổi rồng”. Loại bệnh này chưa có thuốc đặc trị. Cục bảo vệ thực vật vừa có qui trình kỹ thuật phòng chống loại bệnh này bằng cách thay đổi giống hoặc cắt đọt, tỉa cành, phun thuốc diệt nhện lông nhung. 

Tuy vậy, cái khó nhất hiện nay, giống nhãn xuồng cơm vàng được các nhà chuyên môn khẳng định đây là giống kháng bệnh “chổi rồng” rất tốt. Nhưng lại không được các nhà vườn ưa chuộng, bởi vì nếu ghép giống nhãn xuồng cơm vàng trên gốc nhãn tiêu da bò bị nhiễm bệnh khoảng 5 - 6 năm sau mới cho trái. Hơn nữa, giống nhãn này hiện chỉ tiêu thụ nội địa, ra hoa không đồng loạt, trái rời rạc nên năng suất không cao và khó thu hoạch, hiệu quả kinh tế không cao. Riêng đối với phương pháp cắt đọt, tỉa cành, phun thuốc diệt nhện lông nhung được ngành nông nghiệp tỉnh Trà Vinh chọn triển khai đồng loạt trên diện rộng. 

Kỹ sư Kim Xê, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật (Sở NN&PTNT Trà Vinh) cho biết: Để thực hiện chiến dịch này, UBND tỉnh Trà Vinh đã dành hơn 12 tỷ đồng hỗ trợ các nhà vườn phòng chống bệnh “chổi rồng” gây hại cây nhãn. Theo đó, hỗ trợ 100% chi phí thuốc diệt nhện lông trong 6 đợt phun, gồm: Đợt 1, phun thuốc ngay sau khi cắt bông đọt, tỉa cành; đợt 2, khi cơi (chùm) đọt một ra lá từ 2- 3 cm; đợt 3, cơi đọt hai nhú ra từ 2- 3 cm; đợt 4, lúc cơi đọt 3 nhú ra 2-3 cm; đợt 5, khi hoa vừa nhú và đợt 6, sau phun thuốc đợt 5 khoảng 5- 7 ngày. Ngoài ra, các nhà vườn có diện tích nhãn bị thiệt hại từ 30 - 70% còn được hỗ trợ 275.000 đồng/công (1.000 m2) về chi phí cắt tỉa, vệ sinh, phun thuốc và 420.000 đồng/công đối với những diện tích bị thiệt hại nặng từ trên 70% trở lên. Đây là nguồn kinh phí phòng chống dịch bệnh “chổi rồng”, nếu nhà vườn nào không tham gia sẽ không được hỗ trợ. Riêng đối với các nhà vườn gặp khó khăn về lao động, chính quyền địa phương sẽ trích tiền hỗ trợ để thuê nhân công tại chỗ thực hiện các qui trình kỹ thuật phòng chống dịch bệnh “chổi rồng” theo hướng dẫn của cán bộ chuyên môn. 

Trà Vinh hiện có khoảng hơn 3.000 ha trồng chuyên canh nhãn, chủ yếu giống nhãn tiêu da bò, trong đó, huyện Cầu Kè chiếm khoảng 1.800 ha. Theo các nhà chuyên môn, vào mùa mưa nhện lông nhung rất ít sinh sản, đây là điều kiện tốt để Trà Vinh triển khai thực thắng lợi chiến dịch phòng chống bệnh “chổi rồng” bảo vệ vùng chuyên canh nhãn của tỉnh.