Bổ huyết, ích khí
Theo dinh dưỡng học cổ truyền, gà ác vị ngọt, tính bình; có công dụng bổ can thận, ích khí huyết, dưỡng âm thoái nhiệt, thường dùng để chữa các chứng bệnh hư nhược, tiêu khát (đái tháo đường), đi tả lâu ngày do tì hư, lỵ lâu ngày, chán ăn, khí hư, di tinh, hoạt tinh, nóng âm ỉ trong xương, ra mồ hôi trộm, kinh nguyệt không đều... Các y thư cổ đều ghi lại công dụng và những phương thuốc bồi bổ liên quan đến gà ác với những kiến giải rất đặc sắc.
Nghiên cứu của các nhà dinh dưỡng cho thấy thịt gà ác phòng chống mệt mỏi, tăng cường khả năng chịu đựng của cơ thể trong điều kiện thiếu dưỡng khí, cải thiện công năng miễn dịch, nâng cao năng lực hoạt động của hệ thống võng mạc nội mô cũng như khả năng chống đỡ bệnh tật của cơ thể.
Dược thiện tiêu biểu
Trên thực tế, muốn phát huy triệt để công dụng của gà ác, chúng ta phải phối hợp thực phẩm quý giá này với một số thực phẩm khác và dược liệu để chế biến thành những món dược thiện vừa dễ dùng vừa bổ dưỡng. Các dược liệu này cũng rất dễ mua ở các cửa hàng thuốc đông y.
- Bài 1: Nguyên liệu gồm 50 g thịt gà ác rửa sạch, chặt miếng, cho vào nồi hầm với 10 g kỷ tử, vài lát gừng tươi cho thật nhừ, chế thêm gia vị ăn nóng. Món này dùng cho những người hay đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, ù tai, đau lưng do can thận âm hư.
- Bài 2: Nguyên liệu gồm 100 g thịt gà ác rửa sạch, chặt miếng, cho vào nồi hầm cùng với 10 g đông trùng hạ thảo, 30 g hoài sơn cho thật nhừ, chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Món này có công dụng bổ tinh khí, cường gân cốt; chuyên dùng cho các trường hợp cơ thể suy nhược, gầy còm, ốm yếu.
- Bài 3: Nguyên liệu gồm một con gà ác trống làm thịt, bỏ lông và nội tạng; 5 g tam thất thái phiến, cho vào trong bụng gà cùng với một chút rượu vang và gia vị. Tất cả đem hầm cách thủy đến khi chín thì ăn. Công dụng bổ khí huyết, cường gân cốt, thường dùng cho những người bị gãy xương.
- Bài 4: Nguyên liệu gồm 1 con gà ác làm thịt, bỏ lông và nội tạng, chặt miếng; 15 g hạt sen trắng bỏ lõi, 15 g khiếm thực, 150 g gạo nếp rửa sạch. Tất cả cho vào nồi nấu thành cháo, chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng bổ tì thận, thường dùng cho những nam giới bị di tinh, phụ nữ khí hư có màu trắng đục.
- Bài 5: Nguyên liệu gồm 1 con gà ác làm thịt, bỏ lông và nội tạng, chặt miếng; 100 g hoàng kỳ rửa sạch, cắt đoạn. Tất cả cho vào nồi hầm thật nhừ, chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng bổ huyết, điều kinh. Món này thường dùng cho phụ nữ thống kinh, trước kỳ kinh 3 ngày nên ăn, dùng liên tục trong 5 ngày.
- Bài 6: Nguyên liệu gồm 1 con gà ác làm thịt, bỏ lông và nội tạng, chặt miếng; 20 g ngải cứu rửa sạch, cắt đoạn. Tất cả đem hấp cách thủy, ăn nóng. Món này thường dùng cho những trường hợp tử cung xuất huyết.
Ăn liều lượng vừa đủ
Ngoài những món dược thiện kể trên, kinh nghiệm dân gian còn dùng thịt gà ác tẩm mật ong, nướng qua rồi đem sấy khô giòn, tán thành bột mịn, làm thành viên hoàn hoặc ngâm với rượu uống để bồi bổ sức khỏe. Thịt gà ác cũng được ghi nhận là đặc biệt tốt cho người đang điều trị các bệnh về phổi, thận, đau lưng, ra mồ hôi trộm, chân tay yếu mỏi, tạng yếu, lao lực, người ốm dậy, phụ nữ sau sinh. Cũng có nơi còn dùng xương gà ác nấu thành cao, gọi là tinh gà đen, uống để chữa chứng hư nhược, chán ăn, mệt mỏi, đau lưng, mất ngủ, yếu sinh lý...