Thực phẩm bẩn vây người tiêu dùng

Tất cả các tỉnh thành, vùng miền Việt Nam đang đối mặt với tình trạng tràn lan thực phẩm có thành phần nguyên liệu là phụ gia cấm hoặc dùng quá liều lượng cho phép. Kết quả kiểm tra mẫu thực phẩm các loại của các cơ quan chức năng từ trong Nam ra Bắc lên Tây Nguyên, phần lớn cho kết quả dương tính với nhiều loại phụ gia không có trong danh mục dùng hoặc hạn chế sử dụng.

Giao ban trực tuyến 63 tỉnh thành về công tác bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm chiều 26/4, đại diện Cục An toàn vệ sinh thực phẩm nhìn nhận quản lý việc kinh doanh và sử dụng phụ gia thực phẩm là bài toán khó.

Kiểm tra các cửa hàng kinh doanh phụ gia thực phẩm, đặc biệt là khu vực xung quanh chợ Kim Biên, TP HCM, trong năm 2011, cơ quan chức năng ghi nhận việc tuân thủ các quy định về bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm chưa tốt. Rất nhiều cửa hàng chưa có giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm, người bán hàng chưa khám sức khỏe và học tập kiến thức vệ sinh an toàn thực phẩm theo quy định.

Tại Hà Nội, kết quả kiểm tra 18 ki ốt ở chợ Đồng Xuân và 3 ki ốt khu vực Hàng Buồm cho thấy đến 50% sản phẩm không có nhãn phụ bằng tiếng Việt, không ghi chỉ số quốc tế, không ghi ngày sản xuất, không ghi rõ liều lượng dùng cho từng loại thực phẩm. Chủ yếu hàng hóa có nguồn gốc từ Trung Quốc.

Thực phẩm 'độc' ở khắp nơi

Viện kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm và Viện Dinh dưỡng quốc gia tiến hành những đợt kiểm tra xét nghiệm chất lượng bột tại khu vực phía Bắc. Kết quả, trong tổng số 81 mẫu bột được kiểm tra các đợt khác nhau thì có 50-80% mẫu chứa Rhodamine B với hàm lượng từ 20,2 đến 110,2 mg một kg.

Hai cơ quan này cũng công bố 11 trong số 31 mẫu xúc xích, jambon kiểm tra có sử dụng nitrit; 3 trên 25 mẫu có sử dụng phẩm màu kiềm là loại không được phép dùng trong thực phẩm (tập trung vào nhóm nước giải khát, mì ăn liền). 10 trong số 64 mẫu bún, bánh phở, bánh giò, bánh su sê có sử dụng hàn the là chất không có trong danh mục phụ gia được phép sử dụng. 12,5% mẫu thực phẩm có hàm lượng acid benzoic và sorbic vượt quá giới hạn quy định, tập trung chủ yếu ở các mẫu nước giải khát, bánh su sê.

Tại khu vực phía Nam, 298 trong số 437 mẫu thực phẩm dương tính với hàn the, tập trung nhóm mì sợi tươi, thực phẩm chay. 21 trong 122 mẫu dương tính với formol, chủ yếu ở nhóm tôm tươi, bún, bánh phở. Cả hàn the và formol đều là chất không có trong danh mục phụ gia thực phẩm được phép sử dụng.

74,8% mẫu sả bào, hoa chuối, bẹ chuối, măng chua dương tính với chất tẩy trắng. 28 trong 52 mẫu tôm khô, hạt dưa, mứt sử dụng phẩm màu ngoài danh mục cho phép của Bộ Y tế. Một số loại phụ gia khác không được phép sử dụng, song vẫn bị phát hiện trong một số thực phẩm chay, khô, mứt, dưa muối các loại, cá viên.

Một số loại phụ gia thực phẩm thuộc danh mục cho phép sử dụng như chất bảo quản Natri benzoate và Kali sorbate nhưng được dùng với hàm lượng vượt quá giới hạn như trong bánh bao (vượt đến 93,3%); phô mai (60%); sữa tươi tiệt trùng (66,7%); thực phẩm chay (55%), tương hột (46,7%), mì ăn liền (33,3%)…

TP HCM kiểm tra phụ gia trong 1.227 mẫu thực phẩm, đến 20% không đạt do sử dụng phụ gia ngoài danh mục cho phép và 40% phụ gia trong danh mục cho phép nhưng dùng vượt quá giới hạn. Một số phụ gia dùng phổ biến như cyclamate, natri sulfat, chất tẩy trắng, sacharine, hàn the, Rhodamine B, 2-ethylhexy phthalate (DEHP).

Bên cạnh đó, việc sử dụng cùng lúc 2 chất bảo quản trong một sản phẩm ngày càng phổ biến, theo hai viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm và Dinh dưỡng quốc gia.

Tại miền Trung theo Viện Pasteur Nha Trang, 17 trong số 30 mẫu được kiểm tra dương tính với phẩm màu công nghiệp. 7 trên 8 mẫu sử dụng đường hóa học cyclamat. 11 trong 60 mẫu sử dụng chất bảo quản natri benzoat ở hàm lượng cao vượt quá giới hạn cho phép.

Đà Nẵng, với 263 mẫu thực phẩm được giám sát có 15 mẫu chứa hàn the, phẩm màu công nghiệp, tập trung các loại thực phẩm như chả, thịt nguội, cháo dinh dưỡng bún tươi.

Khu vực Tây Nguyên cũng tràn lan thực phẩm "bẩn". 29,6% mẫu thực phẩm có sử dụng phụ gia không được phép sử dụng (Saccharin, Aspartam, Acesulfam kali, Cyclamat) hoặc sử dụng phụ gia cho phép nhưng vượt quy định (Acid benzoic, Natri benzoate). Bánh, mứt, kẹo; sữa các loại; nước trái cây; thịt và các sản phẩm thịt... đều có thành phần là phụ gia cấm.

Thiếu hành lang pháp lý xử phạt

Ông Trần Trọng Bình, Phó cục trưởng Cảnh sát Bảo vệ môi trường cho rằng, việc xử phạt, khởi tố vụ án đối với vi phạm trong việc sử dụng chất cấm trong vệ sinh an toàn thực phẩm gặp nhiều khó khăn do chưa hướng dẫn cụ thể. Chính vì thế ông Bình cho rằng Bộ Y tế cần nghiên cứu sớm xây dựng danh mục các chất cấm sử dụng trong thực phẩm, quy định hàm lượng bao nhiêu trong thực phẩm thì người sản xuất sẽ bị xem xét xử lý hình sự.

Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến thì khẳng định việc quản lý phụ gia thực phẩm, bếp ăn công nghiệp và các cơ sở sản xuất kinh doanh thực phẩm nhỏ lẻ còn gặp nhiều khó khăn vì khó kiểm soát được các nguyên liệu đầu vào.

Bộ trưởng nhấn mạnh, tình trạng thực phẩm không bảo đảm an toàn vẫn công khai lưu thông trên thị trường; đặc biệt là những nơi cung cấp thức ăn nhỏ lẻ. Trong khi đó nghị định xử phạt hành chính thì lại chưa được ban hành trong thời gian qua.

"Việc xử lý vi phạm vẫn còn nương nhẹ ở tuyến huyện, tuyến xã, chủ yếu vẫn là nhắc nhở, cảnh cáo. Việc thanh, kiểm tra đột xuất còn chưa nhiều và chưa theo đúng yêu cầu chỉ đạo", bà Tiến nói.

Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân cho rằng các bộ ngành có liên quan cần tập trung vào công tác tuyên truyền nông dân và người dân nói không với trồng rau không an toàn; thay đổi hành vi mua bán và sử dụng phụ gia thực phẩm bị cấm tại các khu chợ. Không tổ chức giết mổ gia súc, gia cầm nếu chưa đảm bảo an toàn vệ sinh.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu ngành y tế cần tăng cường tổ chức kiểm soát chặt chẽ hơn vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm ở bếp ăn tập thể, bếp ăn tại các khu công nghiệp, kiểm soát thực phẩm đầu vào.