Nhà máy tuyển cát hại dân

Nhiều đìa tôm ở khu vực đầm Thủy Triều bỏ hoang vì lấy phải nước có bùn cát - Ảnh: Duy Thanh

Mới đây hơn 30 hộ dân ở xã Cam Thành Bắc đã gửi đơn tập thể đến các cơ quan chức năng tỉnh Khánh Hòa, yêu cầu kiểm tra nhà máy tuyển cát của Minexco gây ô nhiễm, làm khó khăn và thiệt hại trong sản xuất, nuôi trồng của họ.

Bỏ hoang ruộng lúa, đìa tôm

Đến xã Cam Thành Bắc, chúng tôi nhìn thấy dòng nước trắng đục như nước vôi chảy tràn từ hồ sinh học của nhà máy này ra kênh dẫn, đưa thẳng về đồng lúa, hoa màu rộng gần 100ha ở hai thôn Tân Phú, Suối Cam, rồi đổ ra đầm Thủy Triều, nơi có hàng trăm hộ nuôi trồng thủy sản.

Đứng nhìn đám ruộng 3.500m2 là sinh kế mấy chục năm nay của bốn mẹ con, giờ đầy cỏ dại và bèo tây, bà Phạm Thị Hoa (thôn Tân Phú) xót xa: “Kể từ khi nhà máy tuyển cát hoạt động năm 1998 đến nay, năm nào ruộng ở đây cũng bị bùn cát từ nhà máy bồi lấp. Ban đầu còn ít, nhưng khoảng hai năm nay bùn cát dày đến cả tấc, bà con phải bỏ nhiều triệu đồng thuê máy ủi bỏ lớp cát cứng này mới làm ruộng được. Năm nay bị bùn cát bồi nặng hơn, không còn tiền để thuê máy ủi tui đành bỏ hoang, mấy mẹ con phải đi làm thuê kiếm sống”.

Ở đầm Thủy Triều thuộc thôn Tân Quý, ông Trần Văn Hương dè dặt mở cống lấy một ít nước đưa vào đìa tôm. Dòng nước trắng lan dần trong đìa làm ông không khỏi lo lắng: “Nước thải từ nhà máy tuyển cát chảy xuống làm trắng cả một vùng biển rộng. Thậm chí lúc thủy triều dâng cao mà nước biển vẫn không trong được. Cực chẳng đã tôi phải lấy nước vô đìa nhưng bụng không yên chút nào”. Cạnh nhà ông Hương, ông Trần Quang Ngọc bó gối ngồi nhìn đìa tôm đã tới vụ mà không thả nuôi được vì lỡ lấy nước lúc triều thấp khiến cả đìa ngập trong nước trắng như sữa.

Ông Lê Quang Hùng - chủ tịch UBND xã Cam Thành Bắc - cho biết: “Nhà máy tuyển cát xuất khẩu của Minexco xả thải làm bồi lắng bùn cát trong diện tích 70ha trồng lúa nước và hoa màu, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất của dân. Chúng tôi rất lo lắng nếu tình trạng bồi lấp bùn cát này kéo dài”.

Nước thải đạt chuẩn?

Trong một đợt kiểm tra công tác bảo vệ môi trường của nhà máy này vào cuối tháng 10/2011, Sở Tài nguyên và môi trường Khánh Hòa lấy mẫu nước thải tại đây để phân tích, đã phát hiện tổng lượng chất rắn lơ lửng và lượng vi khuẩn coliform vượt giới hạn cho phép, trong đó lượng coliform vượt hơn 220 lần. Sở kết luận nhà máy này xả nước chưa đạt quy chuẩn ra môi trường. Trước đó, vào tháng 4-2008, Sở Tài nguyên và môi trường Khánh Hòa cũng đã yêu cầu Minexco khắc phục tình trạng gây ô nhiễm đất sản xuất của người dân do nước thải nhà máy tuyển cát gây ra.

Trao đổi với PV mới đây, ông Ngô Văn Thuận - phó tổng giám đốc Minexco - thừa nhận lượng bùn trong nước thải của nhà máy tuyển cát xả ra cao hơn so với nước từ mương thủy lợi. Tuy nhiên ông Thuận cho rằng: “Quy trình xử lý nước thải của nhà máy chúng tôi được thực hiện khép kín qua ba hồ lắng, một hồ sinh học và nước luôn đạt tiêu chuẩn khi xả ra môi trường. Việc đất sản xuất của bà con bị bùn cát bồi lấp, phải bỏ hoang là lần đầu chúng tôi được nghe, vì trước đây nhiều người dân nói rằng nhờ có lượng nước xả của nhà máy mà ruộng của họ từ sản xuất một vụ tăng lên hai vụ, nước xả thải của nhà máy có phù sa làm ruộng họ tốt hơn. Một số người nuôi trồng thủy sản ở đầm Thủy Triều nói nước thải nhà máy chúng tôi làm chết cá, tôm của họ, nhưng ở khu vực đó còn có nhiều nhà máy khác xả thải sao cứ đổ cho chúng tôi?”.

Ông Thuận cũng nói rằng mẫu nước ô nhiễm tại nhà máy mà Sở Tài nguyên và môi trường Khánh Hòa đã công bố là do được lấy vào thời điểm vừa xảy ra lũ lụt, nước bẩn từ nơi khác trôi vào hệ thống xử lý thải của nhà máy.

Nhà máy tuyển cát trắng xuất khẩu của Minexco có công suất 80.000 tấn sản phẩm/năm, được tỉnh Khánh Hòa cho thuê đất hoạt động đến năm 2019. Song ông Thuận cho hay do nguyên liệu không còn nên có thể trong năm 2012 nhà máy sẽ dừng hẳn hoạt động.