>>Tâm thư gửi Bộ trưởng Cao Đức Phát kêu cứu cho... tôm
Tuần qua, anh nhân viên Hoàng Thanh Vũ làm việc tại Phòng Quản lý chất lượng Công ty Cổ phần xuất nhập khẩu Sao Ta (Fimex Việt Nam) ở vùng tôm lúa Sóc Trăng mất ăn mất ngủ khi thấy có quá nhiều lô tôm Việt Nam bị đối tác ngoài nước trả lại vì dư lượng kháng sinh vượt mức cho phép.
Vì vậy, anh đã viết thư gửi Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát để kêu cứu cho con tôm. Lời thỉnh cầu của anh nhân viên trẻ không vì mục đích cá nhân mà muốn cứu hàng chục ngàn công nhân của hàng loạt doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản với hàng triệu người nuôi tôm miền Tây.
|
Anh Hoàng Thanh Vũ (bìa trái), người gửi thư cho Bộ trưởng Cao Đức Phát để kêu cứu cho doanh nghiệp, công nhân với người nuôi tôm miền Tây. Ảnh: Diễm Hằng |
Theo anh Vũ, hiện nay Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho phép người nuôi thủy sản sử dụng kháng sinh Enrofloxacin và Ciprofloxacin nhưng hạn chế ở mức có dư lượng không vượt 100ppb (một trăm phần tỷ). Trong khi đó qui định ở hai thị trường tiêu thụ tôm đông lạnh rất lớn từ của Việt Nam là Nhật Bản thì dư lượng Enrofloxacin và Ciprofloxacin cho phép dưới 10ppb và Hoa Kỳ là 1ppb.
Chính sự không đồng bộ của quy định trong nước với đối tác nhập khẩu ở nước ngoài nên trong năm 2011 có đến 56 lượt tôm xuất khẩu từ Việt Nam đã bị nhà chức trách Nhật Bản phát hiện có dư lượng kháng sinh Enrofloxacin vượt mức cho phép, phổ biến khoảng 20ppb nên hàng hóa bị buộc tái nhập về Việt Nam.
Theo quy định của Cục Quản lý chất lượng Nông lâm thủy sản (Nafiqad), nếu doanh nghiệp nào bị đối tác ngoài nước bốn lần cảnh báo về chất lượng tôm xuất khẩu chứa dư lượng kháng sinh vượt mức cho phép thì sẽ bị cắt hoặc tạm ngưng có thời hạn xuất vào thị trường Nhật Bản.
Hiện có rất nhiều đơn vị bị cảnh báo 3 lần nên chỉ cần bị cảnh báo thêm một lần nữa thì hàng loạt doanh nghiệp em sẽ rơi vào hoàn cảnh khó khăn, thậm chí phá sản gây nguy cơ đẩy hàng chục ngàn lao động bị thất nghiệp.
|
Năm qua, chỉ tính riêng chi phí kiểm nghiệm, Fimex Việt Nam tốn khoảng 6 tỷ đồng, chiếm 1/3 lợi nhuận.Ảnh: Diễm Hằng |
Trò chuyện cùng phóng viên, anh Vũ cho biết để tăng cường kiểm tra dư lượng kháng sinh trong tôm, trong năm 2011 Fimex Việt Nam phải tốn đến 4,2 tỷ đồng cộng với khoảng 1,7 tỷ đồng chi phí kiểm tra hóa học ở Trung tâm Chất lượng Nông lâm thủy sản vùng 5 tại Cà Mau đã “ngốn” đến 0,5% giá thành sản phẩm trong khi lợi nhuận kinh doanh con tôm rất thấp, trung bình chỉ 1,5% trên doanh số.
Điều đáng quan tâm nhất là dù chi phí kiểm tra dư lượng kháng sinh làm mất đi 1/3 lợi nhuận nhưng có thể doanh nghiệp cố gắng “gồng mình” được nhưng điều khó khăn nhất cho ngành chế biến tôm xuất khẩu ở Việt Nam là người nuôi tôm miền Tây thả nuôi theo nhiều hình thức khác nhau, cách sử dụng thuốc kháng sinh của nông dân không người nào giống người nào nên rất khó kiểm soát được chất lượng đầu vào.
Hầu hết doanh nghiệp chế biến thủy sản thấy rằng khi tổ chức mua tôm thương phẩm ở những đầm tôm công nghiệp quy mô lớn thì việc kiểm soát chất lượng dễ dàng, ít phí tổn. Nhưng đại đa số người nuôi tôm ở miền Tây nuôi theo hình thức quảng canh cải tiến, quy mô nhỏ, sản lượng nhỏ nên mỗi ao chỉ vài trăm ký.
Với quy mô như vậy so với một container xuất khẩu 17 tấn thành phẩm thì cần tới sản lượng của 40-50 ao tôm mới đủ. Vì vậy, nếu kiểm tra hết từng ao một sẽ rất tốn chi phí, đó là chưa kể do thiếu dụng cụ vận chuyển, bảo quản nên các đại lý thu gom nguyên liệu thường dồn các lô hàng nhỏ của hàng chục nông dân thành một lô lớn nên việc kiểm tra nhiễm kháng sinh trong tôm nguyên liệu vô cùng khó khăn.
Mặc khác, tuy ngành nông nghiệp khuyến cáo sử dụng kháng sinh Enrofloxacin và Ciprofloxacin ở mức hạn chế và phải trước lúc thu hoạch khoảng 4 tuần. Tuy nhiên, thực tế là không phải nông dân nào cũng biết “hạn chế” vì tâm lý người nuôi tôm muốn sử dụng liều cao trộn vào thức ăn để tôm mau hết bệnh. Sử dụng 2-3 ngày thấy không ổn nhưng đàn tôm bị bệnh cũng đã khá lớn nên người nuôi kéo bán để tránh lỗ vốn.
Đây chính là những nguyên nhân mấu chốt dẫn đến dư lượng kháng sinh trong tôm còn rất cao, Nhật Bản buộc phải trả về, doanh nghiệp ôm xô và hậu quả là người nuôi tôm lãnh đủ nếu nhà nhập khẩu tẩy chay tôm Việt Nam.
Theo lãnh đạo Ủy ban Tôm của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), vài tháng trước VASEP đã gửi công văn tới Tổng cục Thủy sản với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kiến nghị ban hành quyết định cấm sử dụng kháng sinh Enrofloxacin và Ciprofloxacin trong nuôi tôm và hướng dẫn người nuôi sử dụng chất thay thế nhưng không được quan tâm giải quyết thấu đáo.
Nếu Bộ Nông nghiệp cứ tiếp tục cho người nuôi tôm sử dụng kháng sinh Enrofloxacin và Ciprofloxacin thì chắc chắn đầu năm nay nhiều nhà máy sản xuất tôm đông lạnh sẽ bị đóng cửa khi có thêm hàng hóa bị đối tác nước ngoài trả về vì dư lượng kháng sinh vượt mức cho phép đến lần thứ tư. Vì vậy cần thiết phải cấm sử dụng hai loại kháng sinh vừa nêu để cứu doanh nghiệp lẫn công nhân và nông dân nuôi tôm trong vụ nuôi mới nếu không muốn con tôm Viện Nam bị nhà nhập khẩu nước ngoài tẩy chay.